İçerik Başlıkları
Boşanma Davasında Maddi ve Manevi Tazminat Nedir?
Boşanma davasında maddi ve manevi tazminat, evlilik birliğinin sona ermesi durumunda ortaya çıkan ekonomik kayıpları ve duygusal çöküntüleri telafi etmek amacıyla talep edilen hukuki kavramdır. Türk Medeni Kanunu’nun 174. maddesinde kimlerin maddi ve manevi tazminat talep edebileceği belirtilmiştir. Buna göre;
Madde 174- Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddî tazminat isteyebilir. Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevî tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir. Kişinin boşanma davasında tazminat talep edebilmesi için ya kusursuz olması ya da diğer tarafa nazaran daha az kusurlu olması gerekir. Tarafların eşit kusurlu olduğu durumlarda ise birbirlerinden maddi ve manevi tazminat talep etme hakları yoktur.
Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat Davası Nasıl Açılır?
Boşanmada maddi ve manevi tazminat davası; ya boşanma davasını açan dava dilekçesiyle ya bu davaya karşı davalı tarafından verilen cevap dilekçesi ile ya da boşanma davasının devam ettiği süre boyunca aynı mahkemede ayrı bir dava olarak açılabilir.
TMK madde 178’de “Evliliğin boşanma sebebiyle sona ermesinden doğan dava hakları, boşanma hükmünün kesinleşmesinin üzerinden bir yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.” denilmektedir. Yani dava süresince talep edilmeyen maddi ve manevi tazminat hakkı, boşanma hükmünün kesinleşmesinden itibaren bir yıl içinde talep edilebilir. Bu davalarda görevli mahkeme Aile Mahkemesi, yetkili mahkeme ise davalının ikametgahının bulunduğu yer mahkemesidir.
Boşanma Davasında Maddi Tazminat Şartları Nelerdir?
- Evlilik Birliğinin Boşanma Kararı ile Sonlanması : Her şeyden önce hakim tarafından maddi tazminata hükmedilebilmesi için evlilik birliğinin boşanma kararı ile sonlanması gerekir.
- Tazminat Talebi : Talep olmaksızın herhangi bir tazminata hükmedilemez. Taleple bağlılık kuralı geçerlidir.
- Maddi Tazminat Talebinde Bulunan Tarafın Kusursuz ya da Daha Az Kusurlu Olması : Kusursuz ya da nispeten daha az kusurlu olan eşin tazminat talep etme hakkı vardır fakat kusur oranları eşitse maddi tazminat talep edilemez.
- Maddi Tazminat Talebinde Bulunan Kişinin Menfaatlerinin, Boşanma Yüzünden Zedelenmesi : Hâkim burada boşanma sebebiyle kaybedilecek olan menfaatleri değerlendirir. Boşanma ile oluşacak maddi zarar arasında illiyet bağının bulunması gerekir.
Boşanmada Maddi Tazminat Nasıl Hesaplanır ve Ödenir?
Maddi tazminat miktarının belirlenmesinde boşanmadaki kusur oranları, evliliğin süresi, tarafların ekonomik durumları, meslekleri, yeniden evlenme şansları, yaşları, sosyal güvenliklerinin olup olmaması gibi hususlar gözetilir. Maddi tazminatın ödeme şekli ise Türk Medeni Kanunu’nun 176. maddesinde açıklanmıştır. Buna göre;
Madde 176- Maddî tazminat ve yoksulluk nafakasının toptan veya durumun gereklerine göre irat biçiminde ödenmesine karar verilebilir. Manevî tazminatın irat biçiminde ödenmesine karar verilemez.
İrat biçiminde ödenmesine karar verilen maddî tazminat veya nafaka, alacaklı tarafın yeniden evlenmesi ya da taraflardan birinin ölümü hâlinde kendiliğinden kalkar; alacaklı tarafın evlenme olmaksızın fiilen evliymiş gibi yaşaması, yoksulluğunun ortadan kalkması ya da haysiyetsiz hayat sürmesi hâlinde mahkeme kararıyla kaldırılır.
Tarafların malî durumlarının değişmesi veya hakkaniyetin gerektirdiği hâllerde iradın artırılması veya azaltılmasına karar verilebilir. Hâkim, istem hâlinde, irat biçiminde ödenmesine karar verilen maddî tazminat veya nafakanın gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini karara bağlayabilir. İlgili maddeden de anlaşılacağı üzere maddi tazminat irat şeklinde ya da toplu olarak ödenebilir.
Boşanma Davasında Manevi Tazminat Miktarı Nasıl Belirlenir?
Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevî tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir. (TMK m.174/2) İlgili hükümden de anlaşılacağı üzere boşanma sonucu manevi tazminat talep edebilmek için, kişinin boşanmaya sebep olan olaylar nedeniyle kişilik haklarının saldırıya uğraması gerekir.
Manevi tazminatın ödeme şekli TMK madde 176 da belirtilmiştir. Buna göre; “Manevî tazminatın irat biçiminde ödenmesine karar verilemez.” Manevi tazminat yalnızca tek seferde ve toplu halde ödenmelidir. Manevi tazminat miktarı belirlenirken, tarafların sosyal ve ekonomik durumları, kusurun ve fiilin ağırlığı dikkate alınır.
Manevi Tazminatın Şartları
Boşanma davasında manevi tazminatın şartlarını şu şekilde sıralayabiliriz.
- Boşanma kararı verilmiş olmalı
- Manevi tazminat talebinde bulunan taraf kusursuz ya da diğer tarafa oranla nispeten daha az kusurlu olmalı
- Manevi tazminat talep edilmeli
- Manevi tazminat talep eden tarafın kişilik hakları zedelenmeli
- Oluşan manevi zarar, boşanmaya sebep olan olaylar sebebiyle gerçekleşmeli
Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat Faiz Başlangıcı
Boşanmada maddi ve manevi tazminatlar için faiz başlangıcı olarak, boşanma kararının kesinleştiği tarih esas alınmaktadır.
Anlaşmalı Boşanmada Tazminat
Taraflar anlaşmalı boşanmada tazminat talebinde bulunabilir fakat eşlerden birinin maddi veya manevi tazminat talep etmesi durumunda diğer eşin de bunu kabul etmesi gerekir. Aksi halde anlaşmalı boşanmada kusur şartı aranmadığından hâkim, kusur tespitinde bulunamaz.
Çekişmeli Boşanma Davalarında Nafaka ve Tazminat
Kanunumuzda çekişmeli boşanma davalarında tazminat miktarı konusunda herhangi bir düzenleme yoktur. Bu sebeple tazminata hükmedilip hükmedilmeyeceğine, edilecekse tazminat miktarına belli ölçütleri de dikkate alarak mahkeme hâkimi karar verecektir.
Aynı şekilde çekişmeli boşanma davalarında nafaka konusunda da bir düzenleme yoktur. Davaya bakmakla görevli hâkim çeşitli araştırmalarla nafaka talebi konusunda karar verir. Hâkimin karar vermesinde tarafların sosyal ve ekonomik durumu, aylık gelirleri, yan gelirleri gibi faktörler dikkate alınmaktadır.
Boşanma Davasında Tazminat Ödenmezse Ne Olur?
Boşanma davalarında kazanılan maddi ve manevi tazminat ilgili kişiye ödenmezse, ödenmeyen tazminat miktarı icra ve haciz yoluyla zorla tahsil edilir.
Boşanma Davasında Maddi ve Manevi Tazminat Yargıtay Kararları
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi T. 18.10.2012, E. 2012/5670, K. 2012/24997
Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen, yukarıda tarihi ve numarası gösterilen hüküm davacı kadın tarafından reddedilen maddi tazminat ve manevi tazminatın miktarı yönünden; davalı koca tarafından ise kadının kabul edilen manevi tazminatı yönünden temyiz edilmekle, evrak okunup gereği görüşülüp düşünüldü:
1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuna uygun sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde bir yanlışlık görülmemesine göre, tarafların aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yersizdir.
2-Türk Medeni Kanunu’nun 174/1. maddesi mevcut veya beklenen bir menfaati boşanma yüzünden haleldar olan kusursuz ya da daha az kusurlu tarafın, kusurlu taraftan uygun bir maddi tazminat isteyebileceğini, 186. maddesi, eşlerin evi birlikte seçeceklerini, birliğin giderlerine güçleri oranında emek ve mal varlıkları ile katılacaklarını öngörmüştür.
Toplanan delillerden boşanmaya sebep olan olaylarda maddi tazminat isteyen eşin diğerinden daha ziyade ve eşit kusurlu olmadığı anlaşılmaktadır. Boşanma sonucu bu eş, en azından diğerinin maddi desteğini yitirmiştir. O halde mahkemece, tarafların sosyal ve ekonomik durumları ile kusurları ve hakkaniyet ilkesi (TMK.md,4 TBK.md.50 ve 52) dikkate alınarak kadın yararına uygun miktarda maddi tazminat verilmelidir. Bu yönün dikkate alınmaması doğru görülmemiştir.
3-Boşanmada manevi tazminatın amacı, boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan tarafın, bozulan ruhsal dengesini telafi etmek, manevi değerlerindeki eksilmeyi karşılamaktır. Onun için, kişilik haklarını ihlal eden fiille, tazminat miktarı arasında makul bir oranın bulunması gerekir. Bir tarafın zenginleşmesine yol açacak sonuçlar doğurur miktarda manevi tazminat takdiri, müesseseyi amacından saptırır. Hâkim, tazminat miktarını saptarken, bir yandan kişilik hakları zedelenen tarafın, ekonomik ve sosyal durumunu ve boşanmada kusur bulunup bulunmadığını ve varsa kusur derecesini, fiilin ağırlığını; öbür yandan da kişilik haklarına saldırıda bulunanın kusur derecesini, ekonomik ve sosyal durumunu göz önünde bulundurmak zorundadır. Açıklanan ilkeler gözetildiğinde kadın yararına takdir edilen manevi tazminat miktarı orantısız ve çoktur. Daha uygun miktarda tazminat takdiri gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması doğru bulunmamıştır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda 2. bentte gösterilen sebeple maddi tazminat yönünden kadın yararına, 3. bentte gösterilen sebeple davalı koca yararına, BOZULMASINA, bozma kapsamı dışında kalan temyize konu diğer bölümlerinin ise yukarıda l. bentte gösterilen sebeple ONANMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine, işbu kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere oybirliğiyle karar verildi.18.10.2012
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi T. 04.07.2022, E. 2022/4417, K. 2022/6669
Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda bölge adliye mahkemesi hukuk dairesince verilen, yukarıda tarihi ve numarası gösterilen hüküm davacı-karşı davalı kadın tarafından erkeğin davasının kabulü, kusur belirlemesi, nafakaların miktarı, manevî tazminatın reddi, maddî tazminatın miktarı yönünden temyiz edilmekle, evrak okunup gereği görüşülüp düşünüldü:
1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuna uygun sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde bir yanlışlık görülmemesine göre, davacı-karşı davalı kadının aşağıdaki bent kapsamı dışındaki temyiz itirazları yersizdir.
2-Taraflarca karşılıklı açılan boşanma davalarının yapılan yargılaması sonucunda, davacı-karşı davalı kadının boşanma davasının ve ferilerinin kabulüne, davalı-karşı davacı erkeğin boşanma davasının reddine karar verilmiştir. Hüküm davacı-karşı davalı kadın tarafından kusur belirlemesi, tazminatların ve nafakaların miktarı, davalı-karşı davacı erkek tarafından ise tüm yönlerden istinaf edilmiştir.
Bölge adliye mahkemesince davacı-karşı davalı kadının, kusur belirlemesi ve maddi tazminatın miktarı yönünden, davalı-karşı davacı erkeğin ise; kusur belirlemesi, karşı davanın reddi ve kadın lehine hükmedilen manevi tazminat yönünden istinaf istemlerinin kabulüne karar verilerek, erkeğin karşı davasının kabulüne, kadın lehine hükmedilen maddi tazminat miktarı arttırılarak 30.000 TL maddi tazminatın kadına verilmesine ve davacı-karşı davalı kadının manevi tazminat talebinin reddine karar verilmiştir.
Boşanma sebebiyle manevi tazminata hükmedilebilmesi için, tazminat talep eden tarafın, kusursuz veya diğer tarafa göre az kusurlu olması ve boşanmaya sebep olan olayların kişilik haklarına saldırı niteliğinde bulunması gerekir (TMK m. 174/2). Bölge adliye mahkemesince kabul edilen ve gerçekleşen davalı-karşı davacı erkeğin kusurlu davranışlarının, davacı-karşı davalı kadının kişilik değerlerine saldırı niteliğinde ve manevi tazminatı gerektirir nitelikte olduğu anlaşılmaktadır. Davalı-karşı davacı erkek boşanmaya sebep olan olaylarda ağır kusurlu olduğuna göre, davacı-karşı davalı kadın yararına uygun miktarda manevi tazminat takdir edilmesi gerekirken, bölge adliye mahkemesince davacı-karşı davalı kadının manevi tazminat talebinin reddine karar verilmesi doğru olmayıp, bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda (2.) bentte gösterilen sebeple BOZULMASINA, bozma kapsamı dışında kalan temyize konu diğer bölümlerinin ise yukarıda (1.) bentte gösterilen sebeple ONANMASINA, temyiz peşin harcının istek halinde yatırana geri verilmesine, dosyanın ilgili bölge adliye mahkemesi hukuk dairesine gönderilmesine oy birliğiyle karar verildi. 04.07.2022
Site içeriği ve site içerisinde paylaşılan makalelerin her hakkı Minval Hukuk & Danışmanlık Bürosuna aittir.0 543 156 10 06
info@minvalhukuk.com
Kızılırmak Mahallesi Dumlupınar Bulvarı YDA Center Kat:10 Daire:417 Çukurambar Çankaya/ANKARA
