Nafaka, Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenen durumların varlığı halinde mahkeme kararıyla, bir eşin diğer bir eşe veya bir kişinin yardıma muhtaç olan yakınına ödemekle yükümlü olduğu ödenektir. Nafaka, sadece boşanma sonucu eşler arasında mevcut olan bir uygulama değildir. Kişi, yardıma ihtiyacı olan bir yakınına da nafaka ödeme yükümlülüğü altına girebilir. Türk Medeni Kanunu’nda tedbir nafakası, yoksulluk nafakası, iştirak nafakası ve yardım nafakası olmak üzere 4 çeşit nafaka türü düzenlenmiştir. Bu nafakalardan tedbir nafakası, yoksulluk nafakası ve iştirak nafakası boşanma davaları ile ilgiliyken yardım nafakasının boşanma davası ile bir ilgisi yoktur.
Tedbir Nafakası
Tedbir nafakası, boşanma davası devam ederken istenebilen bir nafaka türüdür. Hakim, tarafların ekonomik durumlarını araştırdıktan sonra maddi olarak güçsüzlüğe düşen eşe, diğer eş tarafından tedbir nafakası ödenmesi kararını verir. Bu nafakaya hükmedilebilmesi için kusur şartı aranmaz. Bu sebeple aldatan eş bile tedbir nafakası alabilir. Tedbir nafakası, davanın açılış tarihinden kararın kesinleşme tarihine kadar devam eder. Dava sonucu boşanmaya hükmedilmesi halinde ise tedbir nafakası isim değiştirir.
Boşanma davası açmadan tedbir nafakası talebinde bulunabilmek için bazı şartlar öngörülmüştür. Bunlar;
- Eşlerin ayrı yaşamaları gerekir.
- Nafaka talebinde bulunan eşin, ayrı yaşamak için geçerli bir nedeninin bulunması gerekir.
- Taraflar arasında resmi bir evliliğin bulunması gerekir.
- Eşin nafaka isteğini mahkemede talep etmesi gerekir.
Yoksulluk Nafakası
Yoksulluk nafakası, boşanma sonucu yoksulluğa düşecek olan tarafa diğer eşin ödediği nafaka türüdür. Bu nafakada da hakim tarafların ekonomik durumlarını araştırdıktan sonra karar verir. Yoksulluk nafakasına hükmedilebilmesi için kusur şartı aranmaktadır. Buna göre, nafaka talep eden tarafın ya kusursuz olması ya da diğer tarafa oranla daha az kusurlu olması gerekir. Yoksulluk nafakasına hükmedilebilmesi için kişinin talepte bulunması gerekir. Çünkü hakim talep olmadan, kendiliğinden nafaka ödenmesine karar veremez. Yoksulluk nafakası, boşanma davası devam ederken veya boşanma davasından ayrı bir dava şeklinde talep edilebilir. Boşanma davası ile talep edilmeyen yoksulluk nafakası, boşanma kararının kesinleşmesinden sonra 1 yıl içerisinde ayrıca nafaka davası açılarak talep edilebilir. Nafaka miktarının, nafakayı ödeyecek olan nafaka yükümlüsünün ekonomik durumuna göre belirlenmesi gerekir. Mahkeme kararının kesinleşmesiyle birlikte nafaka ödenmeye başlanır.
Yoksulluk nafakasının şartları;
- Nafaka isteyen tarafın mahkemeden nafaka talebinde bulunması gerekir.
- Talepte bulunan kişinin kusurunun, nafaka yükümlüsünün kusurundan daha ağır olmaması gerekir.
- Talepte bulunan kişinin boşanma sonucu yoksulluğa düşecek olması gerekir.
- Nafakanın miktarının, ödeyecek olan kişinin mali durumuyla orantılı olması gerekir.
İştirak Nafakası
İştirak nafakası, velayeti kendisinde bulunmayan tarafın, ergin olmayan çocuğunun bakım ve eğitim giderlerine kendi mali durumu doğrultusunda katılması amacıyla hükmedilen nafaka türüdür. İştirak nafakası, velayet hakkını elinde bulunduran eşe ödenir. Söz konusu eş, bu nafakayı çocuğun bakım ve eğitim giderlerinde kullanır. Böylece iki tarafın da müşterek çocuklarının giderlerine katılımı sağlanarak çocuğun üstün yararı gözetilir. İştirak nafakasının veriliş amacı müşterek çocuğun bakımı olduğu için tarafların kusur durumları dikkate alınmaz. İştirak nafakası, çocuğun reşit olması, evlenmesi ya da Türk Medeni Kanunu’nun 12. maddesine göre mahkeme kararıyla son bulur.
Yardım Nafakası
Yardım nafakası, ihtiyaç duymaları halinde bir kişinin bakmakla yükümlü olduğu yakınlarına destek olmak amacıyla ödeyeceği nafaka türüdür. Kişilerin yardım etmekle yükümlü olduğu kişiler, Türk Medeni Kanunu’nun 364. maddesinde sınırlı olarak sayılmıştır. Buna göre;
Madde 364- Herkes, yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan üstsoyu ve altsoyu ile kardeşlerine nafaka vermekle yükümlüdür. Kardeşlerin nafaka yükümlülükleri, refah içinde bulunmalarına bağlıdır. Eş ile ana ve babanın bakım borçlarına ilişkin hükümler saklıdır. İlgili maddeden de anlaşılacağı üzere kişiler, yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan üstsoyu, altsoyu ve kardeşlerine nafaka ödemekle yükümlüdür. Ergin olmuş çocuk için iştirak değil, TMK 328/2 ve 364. maddesindeki şartlar sağlanıyorsa yardım nafakasına hükmedilir. Bu talebi ergin olan çocuğun kendisinin yapması gerekir. Hükmedilecek yardım nafakasının ödemeleri de bizzat çocuğa yapılır. Yardım nafakasının başlangıç tarihi dava tarihi olarak kabul edilir. Nafaka miktarı belirlenirken, nafaka yükümlüsünün ekonomik durumu göz önünde bulundurularak hakkaniyete uygun bir meblağ kararlaştırılmalıdır.
Boşanma Davalarında Nafaka
Boşanmayla birlikte nafakaya ihtiyaç duyan taraf, boşanma davasından sonra ayrıca bir dava açmak yerine zaten açılmış olan boşanma davasında nafaka talebinde bulunabilir. Nafaka, hem anlaşmalı boşanma davalarında hem de çekişmeli boşanma davalarında talep edilebilir.
Anlaşmalı Boşanma Davalarında Nafaka
Anlaşmalı boşanma, tarafların mal paylaşımı, nafaka, tazminat, velayet gibi hususlarda anlaşarak beraberce imzalayacakları anlaşmalı boşanma protokolünün, dava dilekçesiyle birlikte mahkemeye sunulması ile gerçekleşir.
Anlaşmalı boşanma protokolünde yoksulluk nafakası istenmediği durumlarda, sonradan yoksulluk nafakası ya da maddi ve manevi tazminat talep edilmesi mümkün değildir. Çünkü yoksulluk nafakası ve tazminata hükmedilirken kusur şartı aranmaktadır. Fakat anlaşmalı boşanma davalarında kusur tespiti yapılamamaktadır. Bu nedenle boşanma davasıyla talep edilmeyen yoksulluk nafakası sonradan talep edilemez.
Anlaşmalı boşanma protokolünde iştirak nafakasıyla ilgili herhangi bir husus belirtilmemiş olsa dahi ergin olmayan çocuk için iştirak nafakası istenebilir. Ayrıca boşanma sonucu açılacak nafaka davası ile de iştirak nafakası talep edilebilir. Burada çocuğun üstün menfaati dikkate alınır. Çünkü iştirak nafakası kamu düzenine ilişkindir. Tedbir nafakası ise anlaşmalı boşanma davalarında görülen bir nafaka türü değildir.
Çekişmeli Boşanma Davalarında Nafaka
Çekişmeli boşanma davalarında, anlaşmalı boşanma davalarından farklı olarak tarafların talepleri tek başına hüküm kurmak için yeterli değildir. Taraflar arasında çekişmeli olan konuların, hukuki delillerle ispatlanması gerekir. Çekişmeli boşanma davasında, dava süresince tedbir nafakasına, dava sonrasında da yoksulluk ve iştirak nafakasına hükmedilebilir.
Site içeriği ve site içerisinde paylaşılan makalelerin her hakkı Minval Hukuk & Danışmanlık Bürosuna aittir.
