İş Kazası Tazminat hesaplanması için İş Kazasında meydana gelen zararların tespiti amacıyla bir takım hesaplama metotları geliştirilmiştir. Bu hesaplamalara uygulamada İş Kazası tazminatı hesaplama metodları denilmektedir.
Bedensel Zarar (Yaralanma) halinde iş göremezlik tazminat hesabı; hak sahibinin kusuru, aldığı ücret, bakiye ömür ve maluliyet oranının birlikte değerlendirilmesi sonucunda tespit edilir.
Ölüm halinde ise destekten yoksun kalma tazminatı; müteveffanın hayatta iken aldığı ücret, bakiye ömür, kusur oranı, destekten yoksun kalanların destek payları ve destek yıllarının çarpımı sonucunda elde edilir.
İş Kazası Tazminatı, meydana gelen iş kazası sonucunda hesaplama metotları kullanılarak elde edilen, yaralanma halinde İş Göremezlik Tazminatı, ölüm halinde Destekten Yoksun Kalma Tazminatıdır.
Gerek ölüm halinde gerekse de yaralanma halinde bilinen dönem tazminat hesabı ile bilinmeyen dönem tazminat hesabının toplamı kişinin gerçek zararına tekabul etmektedir.
İş göremezlik tazminatı ile Destekten Yoksun Kalma tazminatı TRH 2010 Yaşam Tablosu ve PMF 1931Yaşam Tablosuna göre yapılabilmektedir. TRH 2010 Yaşam Tablosu, Türkiye’nin ortalama bakiye ömür değerlerine daha yakın olduğundan Yargıtay hesaplama yöntemi olarak bu tabloya göre hesaplama yapmaktadır.
İş Kazası sonrası yaralanma halinde İş Göremezlik Tazminatı, ölüm halinde Destekten Yoksun Kalma Tazminatı ve maddi tazminat davası ile birlikte Manevi Tazminat Davası açılabilmektedir.
Burada hemen şunu da ifade etmekte fayda var ki İş Kazası nedeniyle tazminat davası açılması işverene iş sözleşmesini fesih hakkı doğurmaz.
İş kazası tazminatının hesaplanabilmesi için bir takım verilere ihtiyaç duyulmaktadır.
Buna göre İş Kazasında meydana gelen zararların tespiti amacıyla bir takım hesaplama metotları geliştirilmiştir. Bedensel Zarar (Yaralanma) halinde iş göremezlik tazminat hesabı; hak sahibinin kusuru, aldığı ücret, bakiye ömür ve maluliyet oranının birlikte değerlendirilmesi sonucunda tespit edilir.
Ölüm halinde ise destekten yoksun kalma tazminatı; müteveffanın hayatta iken aldığı ücret, bakiye ömür, kusur oranı, destekten yoksun kalanların destek payları ve destek yıllarının çarpımı sonucunda elde edilir.
Zarar görenin veya müteveffanın herhangi bir işte çalışması durumunda tazminat hesabında kişinin aldığı en son brüt ücret üzerinden hesaplama yapılır. Kişi herhangi bir işte çalışmıyor veya çalıştığı halde bunu ispat edemiyorsa veya SGK kaydı yok ise burada tazminat hesabı asgari ücret üzerinden yapılır. Ayrıca hak sahibi tazminat hesabının asgari ücret üzerinden hesaplanmasına muvafakat ediyorsa tazminat hesabında asgari ücret hükme esas alınır. Ancak Yargıtay gerçek zararın araştırılması gerektiği kanaatindedir. Nitekim kişi çalışmıyor olsa bile ilerde iş sahibi olma durumu nazara alınarak ve alacağı emsal ücret araştırılarak tazminat hesabı yapılması yönünde kararlar verilmiştir.
İş Göremezlik Tazminat Hesaplaması.
Yaralanma halinde iş göremezlik tazminat hesabı, hak sahibinin kusuru, aldığı ücret, bakiye ömür ve maluliyet oranının birlikte değerlendirilmesi sonucunda elde edilir. Buna göre iş göremezlik tazminat hesabının yapılabilmesi için bazı verilere ihtiyaç duyulmaktadır.
Tazminat Hesabı İçin Maluliyet Oranı Tespiti.
İş Kazası sebebiyle iş göremez hale gelen hak sahibinin maluliyet oranı, tazminatın kapsamı bakımından önem arz etmektedir. Nitekim hak sahibi maluliyet/engel oranınına denk gelen tazminatın tamamını değil salt kaza ile illiyet bağı kurulabilen sakatlık oranının tazminini sigortacıdan talep edebilir. Maluliyet oranının tespiti her türlü hastahanede değil bizzat Sağlık Bakanlığı tarafından izin verilen hastaneler eliyle yürütülür.
Tazminat Hesabı İçin Gelir Durumu.
Yaralamalı İş kazalarında, hak sahibinin gerçek kazancı baz alınarak tazminatın kapsamı tespit edilmektedir. Ancak kişinin gerçek bir kazancı yok ise veya kazancı olduğu halde bu kazancına ilişkin gelirini belgeleyen herhangi bir resmi belge (maaş bordrosu, vergi levhası, v.s.) bulunmadığında bu durumda genel kabul görmüş Yargıtay Kararları gereği maluliyet hesabı için yapılacak hesaplamalarda asgari ücret dikkate alınmaktadır. Ayrıca yürürlükteki emeklilik mevzuatına paralel olarak ve genel kabul görmüş Yargıtay Kararları gereği kişinin emeklilik yaşı (60) yaş üstü dönemi pasif dönem (emekli) olarak değerlendirilmektedir. Pasif dönemde gelir hesabı için AGİ dahil edilmeden asgari ücret esas alınarak hesaplama yapılır.
1)İşlemiş (Bilinen) Dönem Tazminat Hesabı:
Bu dönem İş Kazası tarihi ile hesap tarihi arasında geçen süre için tazminat tutarlarını kapsar. Bu dönem içerisinde mağdur hayatta olduğu ve belirli bir kazancı var ise bu kazancı bilinmektedir. Bu sebeple işlemiş döneme dair aylık kazançlar (bilinen gelir) hesaba katılmaktadır.
2)İşleyecek (Bilinmeyen) Dönem Tazminat Hesabı:
Bu dönem hesap tarihi(Bilirkişi Rapor Tarihi) ile mağdurun muhtemel yaşam süresi arası için hesaplanan tazminat tutarını kapsar.
Ölüm ve cismani zarar nedeniyle açılan davalarda tazminat hesabı gerçek zarar ilkesi gözetilerek yapılmaktadır. Kazazede veya destekten yoksun kalanların gerçek zararı ise tam olarak tespit etmek mümkün değildir. Bu sebeple çeşitli hesaplama metotları kullanılmaktadır.
Hukuk sistemimizde daha önce Fransa’dan alınan 1931 tarihli “PMF 1931” cetvellerine göre saptama yapılmış ise de Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı, Hacettepe Üniversitesi Fen Fakültesi Aktüerya Bilimleri Bölümü, BNB Danışmanlık, Marmara Üniversitesi ve Başkent Üniversitesi’nin çalışmalarıyla “TRH 2010” adı verilen “Ulusal Mortalite Tablosu” kullanılmaktadır. Metot özü itibarı ile PMF 1931 cetveline kıyasla ülkemiz bakiye ömür ve gerçekleri ile daha çok örtüştüğü görülmektedir.