- Minval Hukuk
- İş Hukuku
- 9 Ekim 2023
Kanser tedavisinde kullanılan ilaç bedelleri SGK tarafından nasıl karşılanır, endikasyon dışı ilaç başvurusu nasıl yapılır, kanser tedavisinde kullanılan kanser ilaçları, kanser ilaç fiyatları, kişiye özel immünoterapi maliyeti ne kadardır soruları sıkça sorulmaktadır. Bu makalemizde, SGK tarafından ödeme kapsamına alınmayan akıllı ilaçlar nedeniyle hukuki yollar ve dava süreçler anlatılacaktır.
İçerik Başlıkları
- Kanser Tedavisinde Kullanılan İlaç Bedelleri SGK Tarafından Nasıl Karşılanır? : Kanser tedavisinde kullanılacak ilaç bedellerinin SGK tarafından karşılanması talebi/karşılanmaması halinde izlenecek hukuki yol esas olarak şu şekildedir:
- Endikasyon Dışı İlaç Başvurusu – Yurt Dışı İlaç Başvurusu (İhtiyari) : Sürecin ilk adımını, hekim tarafından hastanın kanser tedavisi için kullanılacak ilacın belirlenmesi oluşturur. Daha sonra tedaviye başlanabilmesi için Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’na (TİTCK) endikasyon dışı ilaç kullanım başvurusu yapılması gerekmektedir. Bu başvuruyu da yine ilgili hekim gerçekleştirebilmekte, hasta veya vekili(avukatı) tarafından da yapabilmektedir.
Endikasyon dışı ilaç, başlıca amacı kanser tedavisi olmayan veya özel olarak kanser türleri için geliştirilmemiş olan ancak yine de hastalığın iyileşmesine yardımcı olduğu kanıtlanmış ilaçların, Türkiye’de resmi olarak onaylanmış kullanım amaçlarının dışında kullanımını ifade eder.
TİTCK, SGK’nın ödeme listesinde olmayan ilaçlara ilişkin yapılan başvuruları genellikle olumsuz sonuçlandırmaktadır. Bununla birlikte endikasyon dışı ilaç kullanımı için başvuru yapmak bir zorunluluk olmasa da başvuru onayının alınması, sonrasında SGK’ya karşı açılacak davada ihtiyati tedbir kararının alınması bakımından kolaylık sağlar.
- SGK’ya Başvuru: Hekim tarafından önerilen ilacın eczaneden ücretsiz bir şekilde temin edilememesi durumunda dava açılmadan önce ikinci aşamaya geçilir. İkinci aşamada, hastalar, ilacın kullanılmaya başlanmadan önce veya başlandıktan sonra, önceden ödenmiş olan ilaç bedellerinin SGK tarafından iade edilmesi ve bundan sonraki tedavi sürecinde kullanılacak ilaç bedellerinin SGK tarafından karşılanması talepleriyle SGK’ya başvuruda bulunmalıdır. Bu başvuru, Sosyal Güvenlik Kurumu İlaç Geri Ödeme Yönetmeliği ve Sosyal Güvenlik Kurumu İlaç Geri Ödeme Başvurularına İlişkin Usul ve Esaslara uygun olarak yapılmalıdır. Başvuru, bu ilacı denetleyen SGK’nın ilgili birimine iletilir. İncelemenin ardından ilacın Bedeli Ödenen İlaç Listesi’nde yer almadığı veya kanser türünün Sağlık Uygulama Tebliği’nde (SUT) belirtilen tanılardan biri olmadığı gibi nedenlerle genellikle yine olumsuz sonuçlandırılır. Başvurunun reddedilmesinin ardından SGK’ya karşı dava açılma sürecine girilir.
- SGK’ya Karşı Dava Açılması ve İhtiyati Tedbir Talebi : Eğer bu başvuru da SGK tarafından reddedilirse, sürecin son adımı olan “Kurum İşleminin İptali” davası açılmalı; iş mahkemelerinde açılacak olan davada, SGK’ya yapılan başvurunun reddinin iptali ve hastanın tedavi süresince ilaçların ödenmesi taleplerinin yanı sıra, yargılama süresince hastanın ilaca erişiminde oluşabilecek mağduriyeti önlemek amacıyla ihtiyati tedbir talebinde de bulunulmalıdır. Bu şekilde, yargılama süreci devam ederken hastanın ilaca erişim sorunu yaşamasının önüne geçilmiş olur. Fakat dikkat edilmelidir ki, mahkemenin ihtiyati tedbir talebini kabul etmesi davayı kabul edeceği anlamına gelmemektedir. Dolayısıyla yargılama sonucu beklenerek alınacak olumlu bir kararın ardından hastanın tedavi sürecinde kullanacağı ilaç bedelleri SGK tarafından ödenmektedir. Bunun için de SGK’ya bir dilekçe yazılarak (ve buna mahkemenin kararı da eklenerek) lehe kararın uygulatılması gerekmektedir. Kararın aleyhe olması halinde ise olağan hukuk yolları tüketildikten sonra Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru ve iç hukuk yolları tüketildikten sonra AİHM’e YAŞAM HAKKI öne sürülerek başvurulabilir.
Sonuç olarak; SGK’nın ödemediği bir ilacın bedelinin ödenmesinin hasta için bir hak niteliğinde olmasının;
- İlaç kullanım hakkı olması
- SGK başvurusu yapılması
- İmmünoterapinin zorunlu ve tıbba uygun olarak kullanılması, şartları ile sağlandığını söylemek mümkündür.
Kanser Tedavisinde Kullanılan Akıllı İlaçlar
Akıllı ilaç tedavisi, kanser hücrelerini kontrol etmek ve çoğalma yeteneklerini sınırlamak için tasarlanmış ilaçları veya terapileri içerir. Bu ilaçlar biyolojik kökenlidir ve genellikle, geleneksel tedavilerle olumlu sonuçlar elde edilemediğinde veya kanser ileri bir aşamadaysa tercih edilirler.
Bu tedaviler, kanser hücrelerini daha hassas bir şekilde hedef alarak sağlıklı hücrelere minimal zarar verme eğilimindedir. Sonuç olarak, bu yöntem kanser hücrelerine karşı daha etkili bir savunma mekanizması oluşturur, hastaların yaşam kalitesini artırarak yaşam sürelerini de uzatabilir.
Bu ilaçlardan bazıları Trastuzumab etken maddeli Herceptin, Bevasizumab etken maddeli Altuzan, Niraparib etken maddeli Zejula, Nivolumab etken maddeli Opdivo, Pembrolizumab etken maddeli Keytruda, Atezolizumab etken maddeli Tecentriq vs. ilaçlardır.
Kanser Tedavisinde Kullanılan Akıllı İlaç Fiyatları
Yukarıda örnekleri verilen ilaçların bedellerinin bir kürü, 30.000 – 100.000 TL arasında değişiklik göstermektedir. Bununla birlikte hastaların akıllı ilaçlara ödeyecekleri miktar da ilacın kaç kür kullanılacağına göre farklılaşmaktadır. İlaçların, örneğin ayda 2 kere alınması gerekliliği göz önüne alınırsa toplam bedellerinin, hastaların maddi imkanlarını zorladığı da sıklıkla görülmekte ve bu konu uyuşmazlıklara sebebiyet vermektedir.
Akıllı İlaçları SGK Karşılıyor mu?
Yukarıda açıklanan özelliklerine rağmen, akıllı ilaçlarla tedavide kullanılan ilaçların bedelleri SGK tarafından karşılanmamaktadır. Herhangi bir ilacın SGK tarafından karşılanabilmesi için o ilacın SGK’nın geri ödeme listesinde, yani Sağlık Uygulama Tebliği’nde (SUT) yer alması gereklidir. Ancak bir ilaç SUT’ta yer alsa bile, SGK tarafından karşılanabilmesi için belirli kriterlere ve şartlara tabi olabilir.
Örneğin, ilacın belirli bir kanser türünün tedavisinde kullanılması veya hastanın belirli tedavileri almış veya almamış olması gibi belirli şartlar ilaç ödemesinin kabul edilmesi için gerekebilir. Bu nedenle, bir ilacın SUT’ta yer alması, her kanser hastası için otomatik olarak SGK tarafından karşılanacağı anlamına gelmez. Her hasta ve tedavi durumu özeldir ve SGK tarafından sağlanacak ödeme, hasta ve tedavi koşullarına bağlı olarak değişebilir.
Kişiye Özel İmmünoterapi
Kanserle mücadelede akıllı ilaç da denilen immünoterapiler, biyolojik bir tedavi olup kanser hücrelerini doğrudan hedef almaktan ziyade, hastanın bağışıklık sistemini güçlendirmeye ve sistemin görevini yerine getirmesini teşvik etmeye çalışırlar. Gün geçtikçe daha fazla kanser türünün tedavisi için etkili olduğu gösterilen immünoterapiler, Türkiye’de şu an için cilt kanseri malign melanom, böbrek kanseri ve belirli lenfoma alt tipleri gibi kanserlerin tedavisinde kullanımı onaylanmıştır.
Kişiye Özel İmmünoterapi Maliyeti
Kişiye özel immünoterapinin maliyeti, tedavinin türüne, ilacın kullanım sıklığına, hastanın özel durumuna ve kullanılan ilaca göre değişmekle birlikte bu tedavinin maliyeti, geleneksel tedavilerden çok daha yüksektir.
2024 yılında, kişiye özel immünoterapinin maliyeti, yıllık ortalama 100.000 ila 1,5 milyon dolar arasındadır.
Bazı ilaçlar için bu maliyet daha da yüksek olabilir. Örneğin, Enhertu adlı ilacın bir kürü ortalama 4.280,00 Euro tutmaktadır.
Bu ilaçla 12 kürlük bir tedavi ise yıllık ortalama 51.360,00 Euro bedelinde olup buna karşılık güncel TL kuruna göre ise 1.856.150,00 TL masraf çıkmaktadır.
Kişiye Özel İmmünoterapinin Maliyetinin Yüksek Olmasının Nedenleri
Bu yöntemin yeni olmasının yanı sıra yüksek maliyetin başlıca nedenleri şunlar olabilir:
- Bireysel Tedavi Planı: İmmünoterapi, hastanın bağışıklık sistemini kansere karşı özelleştirilmiş bir şekilde uyarır. Bu da daha fazla çalışma ve analiz gerektirir.
- Laboratuvar Çalışmaları: Kişiye özel immünoterapi, hastanın kanser hücreleri ve bağışıklık sistemi üzerindeki etkilerini değerlendirmek için yapılan laboratuvar çalışmalarını içerir.
- Teknolojik Gelişmeler: İmmünoterapinin kişiye özel hale getirilmesinde kullanılan teknolojik gelişmeler ve biyoteknolojik yöntemler yüksek maliyetlidir.
- Üretim Süreci: İmmünoterapi ilaçları, bireysel tedavi planlarına göre üretilir.
- Regülasyon ve Onay Süreçleri: İmmünoterapi ilaçlarının geliştirilmesi, düzenleyici kuruluşların zaman alan, sıkı denetim ve onay süreçlerine tabidir.
- Nadir Kanser Tipleri: Kişiye özel immünoterapi genellikle nadir kanser tipleri veya nadir genetik varyasyonlara sahip hastalar için kullanılır. Bu nedenle daha sınırlı bir hasta popülasyonunu hedefler.
Sonuç olarak, kişiye özel immünoterapi yüksek maliyetli bir tedavi seçeneği olabilir, ancak potansiyel olarak hastalar için etkili sonuçlar sağlayabilir.
Akıllı İlaç Türleri Nelerdir?
Bu ilaçlardan bazıları:
- Trastuzumab etken maddeli Herceptin,
- Bevasizumab etken maddeli Altuzan,
- Niraparib etken maddeli Zejula,
- Nivolumab etken maddeli Opdivo,
- Pembrolizumab etken maddeli Keytruda,
- Rituximab etken maddeli Mabthera,
- Atezolizumab etken maddeli Tecentriq,
Trastuzumab-deruxtecan etken maddeli Enhertu vs. ilaçlardır.
Tecentriq İlacı SGK Tarafından Karşılanıyor mu?
Keytruda İlacı SGK Tarafından Karşılanıyor mu?
Türkiye’de 4 farklı kanser türünde ruhsatlı olmasına rağmen, Tecentriq (atezolizumab) SGK tarafından hiçbir endikasyonda ödenmemektedir.
Türkiye’de 3 farklı kanser türünde 5 farklı kullanım şekliyle ruhsatlı olmasına rağmen KEYTRUDA (Pembrolizumab) SGK tarafından karşılanmamaktadır.
Opdivo İlacı SGK Tarafından Karşılanıyor mu?
Herceptin İlacı SGK Tarafından Karşılanıyor mu?
Türkiye’de 6 farklı kanser türünde ruhsatlı olmasına rağmen SGK, Opdivo geri ödemesini sadece 3 farklı kanser türünde yapmaktadır. Diğer endikasyonlarda kullanımı halinde Opdivo SGK tarafından geri ödenmemektedir. SGK’nın Opdivo geri ödemesini yaptığı kanser türleri “Malign melanom, Renal hücreli (böbrek) karsinom ve Klasik Hodgkin Lenfoma” dır.
SGK, Herceptin ilacının geri ödemesini de yapmamaktadır.
Zejula İlacı SGK Tarafından Karşılanıyor mu?
Trodelvy İlacı SGK Tarafından Karşılanıyor mu?
Zejula ilacı da SGK tarafından karşılanmayan ilaçlardan olup tedavi süresince ücretsiz ve kesintisiz temini için hukuki yollara başvurulmaktadır.
Trodelvy ilacı, diğer akıllı ilaçlar gibi SGK tarafından karşılanmayan ilaçlardan biridir.
Altuzan İlacı SGK Tarafından Karşılanıyor mu?
Mabthera İlacı SGK Tarafından Karşılanıyor mu?
Altuzan ilaç bedeli SGK tarafından karşılanmamaktadır, ilacın bedelini dava ile talep etmek gerekmektedir.
Endikasyon dışı kullanımları yaygın olmasına rağmen Mabthera ilacının bedeli SGK tarafından karşılanmamaktadır.
Enhertu İlacı SGK Tarafından Karşılanıyor mu?
İmmünoterapi İlaçları SGK Tarafından Karşılanıyor mu?
ENHERTU ilacı da SGK tarafından karşılanmayan bir ilaçtır, dolayısıyla hastalar ilacı kendi kaynaklarıyla temin etmek mecburiyetindedir.
Yukarıda da örnekleri görüldüğü üzere, immünoterapi ilaçlarının büyük çoğunluğu SGK tarafından karşılanmamaktadır. Bu konuda sürecin başında TİTCK tarafından verilen onay sadece ilacın kullanımına ilişkindir. Söz konusu ilaçların bedelinin ödenebilmesi SGK Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) ilgili listelerde yer alması şartına bağlıdır. Ayrıca ilaçların gerek SGK ve TEB gerekse de şahıslar tarafından yurt dışından temin edilebilmesi için TİTCK “Yurtdışı İlaç Listesi”nde kayıtlı olmalıdır. Fakat bu, listede yer alan tüm ilaçların SGK tarafından ödendiği anlamını taşımamaktadır. Bu listede yer alan ilaçlardan SUT eki “Yurtdışı İlaç Fiyat Listesi (EK-4/C)”nde bulunan bedelleri SGK tarafından karşılanmaktadır.
Kanser İlaçları Fiyat Listesi.
- Keytruda Fiyat 2024 : İlacın 2024 Tarihli güncel fiyatı 68.522,30 TL’dir.
- Altuzan Fiyat 2024 : İlacın 2024 Tarihli güncel fiyatı 16.341,57 TL’dir.
- Opdivo Fiyat 2024 : İlacın 2024 Tarihli güncel fiyatı 30,811.95 TL’dir.
- Tecentriq Fiyat 2024 : İlacın 2024 Tarihli güncel fiyatı 65,712.83 TL’dir.
Beyin Tümörü İlaçları Nelerdir?
Beyin tümörlerinin tedavisi tümörün büyüklüğü, tipi ve yayılımı gibi birçok faktöre bağlıdır ve tümörlerin tedavisi için aşağıdaki yöntemler ve ilaçlar kullanılabilmektedir:
- Cerrahi: Beyin tümörlerinin tedavisinde cerrahi müdahale, tümörün çıkarılması veya azaltılması şeklinde olabilir.
- Radyoterapi: Yüksek enerjili ışınlar kullanılarak kanser hücrelerinin yok edilmesi için kullanılan bir yöntemdir.
- Kemoterapi: Kanser hücrelerinin büyümesini engellemek için genellikle radyoterapiyle birlikte kullanılır.
- Steroid tedavisi: Steroidler, beyin tümörleri nedeniyle ortaya çıkan ödem ve inflamasyonu azaltmak için kullanılabilir. Steroidler semptomları azaltabilir ve yaşam kalitesini iyileştirebilir.
- Hedefe yönelik tedaviler: Bazı ilaçlar, beyin tümörlerindeki spesifik genetik mutasyonlara yönelik olarak tasarlanmıştır. Bu ilaçlar, kanser hücrelerinin büyümesini engeller ve öldürür.
Bu tedavilerin yanı sıra; Temozolomide (Temodal), Procarbazin (Matulane), Lomustin (CCNU), Carmustin (BCNU), Vinblastin (Velbe), Vincristine (Oncovin) ilaçları yüksek dereceli beyin tümörleri tedavisinde en yaygın kullanılan kemoterapi ilaçlarıdır. Bevacizumab (Avastin), Erlotinib (Tarceva), Paclitaxel (Taxol), Cetuximab (Erbitux) ilaçları ise spesifik genleri veya proteinleri hedefleyen tümörlerin büyümesini ve yayılmasını önleyici, yüksek dereceli beyin tümörleri tedavisinde kullanılan hedef ilaçlardır. Nöbetleri kontrol edici ve nöbet önleyici ilaçlar ise steroidler, Deksametazon (Decadron) ve Prednizon (Deltasone)’dur.
Kanser Türleri Nelerdir?
Diğer kanser türleri ise:
- Cilt Kanseri
- Rahim Kanseri
- Yemek Borusu Kanseri
- Pankreas Kanseri
- Böbrek Kanseri
- Mesane Kanseri
- Lenfoma
- Beyin Tümörleri
- Over Kanseri
- Rahim Ağzı Kanseri
- Karaciğer Kanseri
- Tiroid Kanseri
- Kemik Kanseri
Dünya genelinde en yaygın kanser türleri şunlardır?
- Meme Kanseri: Meme dokusunu oluşturan hücrelerin değişime uğraması ve kontrolsüz olarak çoğalmasıyla oluşan tümör sonucu ortaya çıkar
- Akciğer Kanseri: Özellikle sigara içenler arasında yaygın olan bir kanser türüdür. Normal akciğer dokusundan olan hücrelerin ihtiyaç ve kontrol dışı çoğalmasıyla oluşur.
- Prostat Kanseri: Erkeklerde en yaygın kanser türlerinden biri olan prostat kanseri, prostat bezinde gelişir ve hücrelerin anormal seyiri sonucu tümör yapıları oluşturması ile meydana gelir.
- Kolorektal (Bağırsak) Kanseri: Bu bölgedeki hücrelerin yapılarının bozularak kontrolsüzce büyüyüp çoğalmaları sonucu görülür.
- Mide Kanseri: Mide dokusunda bulunan hücrelerin kontrolsüzce büyümesi ve çoğalmasının sebep olduğu bir hastalıktır.
Kanser Hastalarına Devlet Yardımı
Devlet, kanser hastalarına genel olarak aşağıda sıralanan destekleri sunmaktadır.
- Sağlık Sigortası: Bu sigortalar kanser teşhisi, tedavisi ve ilaçlarını içerebilir. Bu kapsamda koruyucu sağlık hizmeti sunulabilir.
- Kamu ve Evde Sağlık Hizmetleri: Kanser teşhisi konan hastalara devlet hastanelerinde olduğu gibi evde sağlık hizmeti de sunulabilir. Evde sağlık hizmeti alan hastaların muayene, tetkik, işlem vb. hizmet bedelleri karşılanabilir.
- İlaç Destekleri: Kanser ilaçları SGK’nın geri ödeme listelerine alınabilir.
- Engelli Maaşları ve Maluliyet Aylığı: Kanser tedavisi gördüğü için çalışamayan hastalara, devlet engelli maaşı bağlayabilir veya sosyal yardımlar sağlayabilir.
- Psikososyal Destek: Kanser hastalarına ve ailelerine psikososyal destek hizmetleri sunulabilir.
- Ulaşım Destekleri: Yol, gündelik ve refakatçi giderleri Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) kapsamında karşılanabilir.
İlaç Davaları Öncesi SGK'ya Başvuru Şartı
Hekim tarafından önerilen ilacın eczaneden ücretsiz bir şekilde temin edilememesi durumunda dava açılmadan önce ikinci aşamaya geçilir. İkinci aşamada, hastalar, ilacın kullanılmaya başlanmadan önce veya başlandıktan sonra, önceden ödenmiş olan ilaç bedellerinin SGK tarafından iade edilmesi ve bundan sonraki tedavi sürecinde kullanılacak ilaç bedellerinin SGK tarafından karşılanması talepleriyle SGK’ya başvuruda bulunmalıdır. Bu başvuru, Sosyal Güvenlik Kurumu İlaç Geri Ödeme Yönetmeliği ve Sosyal Güvenlik Kurumu İlaç Geri Ödeme Başvurularına İlişkin Usul ve Esaslara uygun olarak yapılmalıdır.
Başvuru, bu ilacı denetleyen SGK’nın ilgili birimine iletilir. İncelemenin ardından ilacın Bedeli Ödenen İlaç Listesi’nde yer almadığı veya kanser türünün Sağlık Uygulama Tebliği’nde (SUT) belirtilen tanılardan biri olmadığı gibi nedenlerle genellikle yine olumsuz sonuçlandırılır. Başvurunun reddedilmesinin ardından SGK’ya karşı dava açılma sürecine girilir
Hekim tarafından önerilen ilacın eczaneden ücretsiz bir şekilde temin edilememesi durumunda dava açılmadan önce ikinci aşamaya geçilir. İkinci aşamada, hastalar, ilacın kullanılmaya başlanmadan önce veya başlandıktan sonra, önceden ödenmiş olan ilaç bedellerinin SGK tarafından iade edilmesi ve bundan sonraki tedavi sürecinde kullanılacak ilaç bedellerinin SGK tarafından karşılanması talepleriyle SGK’ya başvuruda bulunmalıdır. Bu başvuru, Sosyal Güvenlik Kurumu İlaç Geri Ödeme Yönetmeliği ve Sosyal Güvenlik Kurumu İlaç Geri Ödeme Başvurularına İlişkin Usul ve Esaslara uygun olarak yapılmalıdır.
Başvuru, bu ilacı denetleyen SGK’nın ilgili birimine iletilir. İncelemenin ardından ilacın Bedeli Ödenen İlaç Listesi’nde yer almadığı veya kanser türünün Sağlık Uygulama Tebliği’nde (SUT) belirtilen tanılardan biri olmadığı gibi nedenlerle genellikle yine olumsuz sonuçlandırılır. Başvurunun reddedilmesinin ardından SGK’ya karşı dava açılma sürecine girilir
SGK Tarafından Karşılanmayan Kanser İlaçları için Açılan Davada İhtiyati Tedbir Talebi
Hekim tarafından önerilen ilacın eczaneden ücretsiz bir şekilde temin edilememesi durumunda dava açılmadan önce ikinci aşamaya geçilir. İkinci aşamada, hastalar, ilacın kullanılmaya başlanmadan önce veya başlandıktan sonra, önceden ödenmiş olan ilaç bedellerinin SGK tarafından iade edilmesi ve bundan sonraki tedavi sürecinde kullanılacak ilaç bedellerinin SGK tarafından karşılanması talepleriyle SGK’ya başvuruda bulunmalıdır. Bu başvuru, Sosyal Güvenlik Kurumu İlaç Geri Ödeme Yönetmeliği ve Sosyal Güvenlik Kurumu İlaç Geri Ödeme Başvurularına İlişkin Usul ve Esaslara uygun olarak yapılmalıdır.
Başvuru, bu ilacı denetleyen SGK’nın ilgili birimine iletilir. İncelemenin ardından ilacın Bedeli Ödenen İlaç Listesi’nde yer almadığı veya kanser türünün Sağlık Uygulama Tebliği’nde (SUT) belirtilen tanılardan biri olmadığı gibi nedenlerle genellikle yine olumsuz sonuçlandırılır. Başvurunun reddedilmesinin ardından SGK’ya karşı dava açılma sürecine girilir.
Eğer bu başvuru da SGK tarafından reddedilirse, sürecin son adımı olan “Kurum İşleminin İptali” davası açılmalı; iş mahkemelerinde açılacak olan davada, SGK’ya yapılan başvurunun reddinin iptali ve hastanın tedavi süresince ilaçların ödenmesi taleplerinin yanı sıra, yargılama süresince hastanın ilaca erişiminde oluşabilecek mağduriyeti önlemek amacıyla İhtiyati Tedbir talebinde de bulunulmalıdır. Bu şekilde, yargılama süreci devam ederken hastanın ilaca erişim sorunu yaşamasının önüne geçilmiş olur.
Fakat dikkat edilmelidir ki, mahkemenin ihtiyati tedbir talebini kabul etmesi davayı kabul edeceği anlamına gelmemektedir. Dolayısıyla yargılama sonucu beklenerek alınacak olumlu bir kararın ardından hastanın tedavi sürecinde kullanacağı ilaç bedelleri SGK tarafından ödenmektedir. Bunun için de SGK’ya bir dilekçe yazılarak (ve buna mahkemenin kararı da eklenerek) lehe kararın uygulatılması gerekmektedir. Kararın aleyhe olması halinde ise olağan hukuk yolları tüketildikten sonra AYM ve iç hukuk yolları tüketildikten sonra AİHM’e yaşam hakkı öne sürülerek başvurulabilir.
Sonuç olarak; SGK’nın ödemediği bir ilacın bedelinin ödenmesinin hasta için bir hak niteliğinde olmasının;
- İlaç kullanım hakkı olması
- SGK başvurusu yapılması
- İmmünoterapinin zorunlu ve tıbba uygun olarak kullanılması, şartları ile sağlandığını söylemek mümkündür.
İlaç Davalarında Görevli ve Yetkili Mahkeme
SGK Tarafından Karşılanmayan Kanser İlaçları için 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 101. maddesi uyarınca, söz konusu dava İş Mahkemelerinde görülür. Başka bir deyişle Görevli Mahkeme İş Mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise, SGK’ya yapılan başvuruyu reddeden ilgili şubenin bulunduğu yer İş Mahkemeleri, yoksa iş mahkemesi sıfatıyla asliye hukuk mahkemeleridir.
SGK Tarafından Karşılanmayan Kanser İlaçlarına İlişkin Dava Devam Ederken Hastanın Vefat Etmesi
SGK Tarafından karşılanmayan kanser ilacına ilişkin dava devam ederken hastanın vefat etmesi durumunda dava konusuz kalmaktadır. Başka bir deyişle davanın konusu tedavi süresince ilaç bedellerinin SGK tarafından karşılanmasıdır. Bu sebeple kanser hastasının vefatı halinde korunmaya değer bir yarar kalmadığından dava konusuz bırakılmaktadır. Şu kadar ki ödenen ilaç bedellerinin iadesi için açılan davalarda durum farklıdır.
İlaç Davaları Mahkeme Kararları
Ankara 8. İş Mahkemesi 2023/176 E, 2023/263 K, 12.09.2023 T
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: Davacı vekili mahkememize sunduğu dava dilekçesinde; müvekkilinin 4.Evre Metastatik Rektum kanseri olduğunu, tedavi gördüğünü, 21 günde bir olmak üzere toplam 12 kür trastuzumab derextecan adlı ilacı 460 mg/gün şeklinde kullanması gerektiğini, ilacın yurdışından ithalat yoluyla temin edilebildiğini, bir küre ait güncel değerin 2.678,66 Euro olduğunu, ilaç bedelinin müvekkili tarafından karşılanamayacağını, tedavi süresince ilaçların davalı kurum tarafından karşılanması için kuruma başvurulduğunu, kurum tarafından ilacın SUT kapsamında bulunmadığından karşılanmasının mümkün olmadığının bildirildiğini belirterek kurum işleminin iptali ile müvekkilinin kullanmak zorunda olduğu trastuzumab derextecan adlı ilacın tedavi süresi boyunca ücretsiz ve kesintisiz olarak davalı kurum tarafından karşılanmasına karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Sgk vekili cevap dilekçesinde; davacının bildirdiği ilaçlar SUT Ek-4/A ve Ek 4/C listelerinde yer almaması nedeniyle ilaç bedellerinin karşılanamadığını, kurumca tesis edilen işlemin yasaya ve mevzuata uygun olduğunu beyan ederek davanın reddini istemiştir. Uyuşmazlık; aksi yöndeki kurum işleminin iptali istemine yöneliktir. 5510 sayılı Yasa’nın 63. maddesinde; genel sağlık sigortalısının ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin sağlıklı kalmalarını, hastalanmaları halinde sağlıklarını kazanmalarını, iş kazası ile meslek hastalığı, hastalık ve analık sonucu tıbben gerekli görülen sağlık hizmetlerinin karşılanmasını, iş göremezlik hallerinin ortadan kaldırılmasını veya azaltılmasını temin etmek amacıyla Kurumca finansmanı sağlanacak sağlık hizmetleri sayılmış, anılan maddenin ( f ) bendinde Kurum’un, “…sağlanacak sağlık hizmetleriyle ilgili teşhis ve tedavileri için gerekli olabilecek kan ve kan ürünleri, kemik iliği, aşı, ilaç, ortez, protez, tıbbi araç ve gereç, kişi kullanımına mahsus tıbbi cihaz, tıbbi sarf, iyileştirici nitelikteki tıbbi sarf malzemelerinin sağlanması, takılması, garanti süresi sonrası bakımı, onarılması ve yenilenmesi hizmetleri…” sağlayacağı belirtilmiştir.
Anılan Yasa’nın 64. maddesinin uyuşmazlık konusu dönemdeki düzenlemesine göre; Kurum’ca finansmanı sağlanmayacak sağlık hizmetlerinin, vücut bütünlüğünü sağlamak amacıyla yapılan ve iş kazası ile meslek hastalığına, kazaya, hastalıklara veya konjenital nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan durumlarda yapılacak sağlık hizmetleri dışında estetik amaçlı yapılan her türlü sağlık hizmeti ile estetik amaçlı ortodontik diş tedavileri; Sağlık Bakanlığınca izin veya ruhsat verilmeyen sağlık hizmetleri ile Sağlık Bakanlığınca tıbben sağlık hizmeti olduğu kabul edilmeyen sağlık hizmetleri; yabancı ülke vatandaşlarının, genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi sayıldığı tarihten önce mevcut olan kronik hastalıkları olduğu belirtilmiştir.
5510 sayılı Yasa’nın 63. maddesi gereğince; hastalığı durumunda sigortalı veya hak sahiplerinin sağlıklarını kazanmaları için gerekli ilacın Kurum tarafından karşılanması gerekmekte olup teşhis edilen hastalığının Kurum’ca finansmanı sağlanan yöntem ve ilaçlarla tedavi edilemediğinin anlaşılması karşısında; somut olayda, tedavi için tıbben gerekli olduğunun anlaşılması durumunda, Yasa’nın 64. maddesindeki düzenlemeden, davaya konu içerikli ilaçların finansmanının sağlanmasına engel bir anlamın çıkarılamayacağı gözetilmelidir. 5510 sayılı Yasa’nın 63. maddesinde; Kurum’un, finansmanı sağlanacak sağlık hizmetlerinin teşhis ve tedavi yöntemleri ile ( f ) bendinde belirtilen sağlık hizmetlerinin türlerini, miktarlarını ve kullanım sürelerini, ödeme usul ve esaslarını Sağlık Bakanlığının görüşünü alarak belirlemeye yetkili olduğu, Kurum’un bu amaçla komisyonlar kurabileceği, ulusal ve uluslararası tüzel kişilerle işbirliği yapabileceği, komisyonların çalışma usul ve esaslarının Maliye Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı’nın görüşü alınarak Kurum’ca belirleneceği belirtilmiştir. Davacının muayene ve tedavi evrakları getirtilmiş, Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Onkoloji Bilim Dalı Başkanlığı’ndan heyet raporu alınmıştır. Gazi Üniversitesi Hastanesinin 07/08/2023 tarihli raporunda; ilacın kullanımının hayati öneme haiz olmadığı, kullanılmasının zorunlu bulunmadığı, ancak fayda sağlayabileceği, çoklu basamak kemoterapisi uygulandığı, hastalık progresyonu geliştiği, mevcut tedavi seçeneklerini tüketmiş olan hastada davaya konu olan Enhertu (fam-trastuzumab deruxtecan-nxki) (Enhirtu) adlı ilaç ile uygulanacak tedavi ve hali hazırda mevcut tedavi seçeneklerine göre daha etkili ve yararlı olabileceği, ilacın muadilinin bulunmadığı belirtilmiştir. Uzman raporu denetime elverişli ve hüküm kurmaya yeterli görülmüştür.
Mahkememizce yapılan değerlendirmelere göre; davacının hastalığının tedavisinde kullanılan ilacın muadilinin bulunmadığı, mevcut tedavi seçeneklerine göre daha etkili ve yararlı olabileceği, (Yargıtay 21. HD, 2018/2108 Karar) hizmet döküm cetveline göre davacının 4b mensubu olduğu, kurum işleminin iptalinin gerektiği düşüncesi ile aşağıdaki hüküm oluşturulmuştur. HÜKÜM:Gerekçesi açıklandığı üzere;
- Davanın kabulüne,Yargılama giderlerinin davalı üzerinde bırakılmasına,
- Davalı kurumun 03/05/2023 tarihli işleminin iptaline,
- Davacının tedavisinde kullanılan Trastuzumab Derukstekan etkin maddeli ‘ENHERTU 100 mg Flakon’ isimli ilacın tedavi süresince davalı kurum tarafından ücretsiz ve kesintisiz olarak temin edilmesine,
- İlaç bedelinin davalı SGK tarafından doğrudan ilacı ithale yetkili kuruluş olan Türk Eczacılar Birliği’ne ödenmesine,
- Davacı tarafından yatırılan 179,90 TL harç giderinin karar kesinleştiğinde talep halinde davacıya iadesine,
- Davalı kurum harçtan muaf olduğundan bu konuda karar verilmesine yer olmadığına,
- Davacı kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden AAÜT uyarınca 9.200,00 TL vekalet ücretinin davalıdan alınıp davacıya verilmesine,
- Davacının yaptığı müzekkere, tebligat, uzman görüşü gideri toplamı 5.054,50 TL yargılama giderinin davalıdan alınıp davacıya ödenmesine,
- Taraflarca yatırılan gider avanslarının kullanılmayan kısımlarının, HMK 333. Maddesi uyarınca karar kesinleştiğinde istek halinde ilgililere iadesine, Dair, davacı vekilinin ve davalı vekilinin yüzüne karşı 5521 sayılı yasanın 8/2. Maddesi gereğince ve HMK 321/2. Maddesi uyarınca, gerekçeli kararın tebliğinin hükmün tefhimi olarak kabul edildiğinden gerekçeli kararın tebliğinden itibaren iki hafta içinde İstinaf yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı.12/09/2023
İlaç Davaları Mahkeme Kararları
Sıkça Sorulan Sorular
SGK tarafından sağlık uygulama tebliği geri ödemesi yapılacak olan ilaç listesinde bulunan kanser ilaçlarını ödemektedir. Kalan ilaçların bedeli ise SGK tarafından ödenmemekte, ancak dava yolu ile ilacın ücretsiz temini veya ödenen bedellerin iadesi alınabilmektedir.
Kanser ilaçlarının bir kısmı katılım payından muaf iken yani ücretsiz karşılanıyorken bir kısmı ise sağlık uygulama tebliği ile bedeli ödenecek ilaçlar listesinden çıkarılmış olup bedeli devlet tarafından karşılanmamaktadır.
Yurt dışından ithal edilen akıllı ilaçların büyük çoğunluğu SGK tarafından karşılanmamakta olup bir kısmı ise sadece bazı endikasyonlar bakımından uygun bulunmuş olup bedelleri SGK tarafından karşılanmaktadır. Opdivo 100 mg ilacı SGK tarafından her endikasyonda karşılanmamaktadır. Opdivo ülkemizde 6 farklı kanser türünde ruhsatlı ve 4 farklı kanser türünde geri ödemeye sahiptir.Geri ödeme kapsamında olmayan ilaçlar için ancak tedbir talepli dava açılması ile öncelikle dava sonuçlanıncaya kadar ilacın ücretsiz temini için ara karar alınabilmekte daha sonra gerekçeli karar ile beraber tedavi süresi boyunca tamamı SGK tarafından ücretsiz temin edilebilmektedir.
Her hastanenin kendi prosedürleri olmakla beraber özel hastanelerin kanser hastalarına ücretsiz tedavi seçeneği gibi bir durumu söz konusu olmayıp kanser hastalıklarının tedavileri hem hastanelerin hem de ilaçların maliyetli olduğu bir süreçtir.
Onkoloji ilaçlarının bir bölümü devlet tarafından karşılanırken bir bölümü devlet tarafından karşılanmamakta ilaçların ise bir kısmı bazı endikasyonlar için ruhsatlı olup bazıları ise geri ödeme kapsamında bulunmamaktadır.
İleri evre küçük hücreli dışı akciğer kanserinde ikinci basamak tedavisinde SGK tarafından geri ödeme kapsamına alınmış olup bu konuda sağkalımı ve kanserli hücrelerin küçültülmesini sağladığı bilimsel çalışmalar ile sabittir.
Kanser hastalarına çeşitli devlet yardımları bulunmaktadır. Ancak kanserin her türünde ve her evresinde devlet tarafından verilen bir destek söz konusu değildir.
Kanser hastalarına devlet tarafından birtakım haklar tanınmış ancak her kanserli hastaya aynı şartlarda yardım sağlanmamaktadır. Bu hususta hastalar veya hasta yakınlarının Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile Sosyal Güvenlik Kurumuna başvurabilirler.
Kanser hastalarına devlet tarafından çeşitli yardımlar öngörülmüş olsa da her hastanın durumuna göre değerlendirme ayrıca yapıldığından net olarak cevap vermek doğru olmayacaktır. Hasta veya hasta yakınlarının ilgili kurumlara başvuruda bulunmaları gerekmektedir.
2 Comments