İçerik Başlıkları
Araç Değer Kaybı; bir aracın, kaza öncesi rayiç değeri ile kaza sonrası ve kaza. sebebiyle rayiç değeri arasındaki eksilmeyi ifade eder. Başka bir deyişle kazaya karışan araç, kaza öncesi rayiç değeri ile piyasaya sürülemeyeceğinden hak sahibinin. kaza nedeni ile uğramış olduğu bedeldir.
Aracın değer kaybı bedeli hesaplanmasının yapılabilmesi bazı parametrelere bağlıdır. Gerçekten de kazaya karışan araç ne kadar iyi onarılırsa onarılsın hasar görmeden. önceki ilk orijinal durumuna gelmesine olanak bulunmamaktadır. Zira onarım görmüş bir araç ile onarım görmemiş bir araç aynı model ve aynı markaya. sahip olsa bile aynı fiyatla piyasaya sürülemeyecektir. İşte bu durumun sigorta hukukundaki karşılığı araç değer kaybıdır. Kaldı ki hasarlı araç piyasada ikinci el konumunda olup, hasar durumu, alım satım değerine aynen yansıyacaktır. Araç alım satımlarında kaza nedeni ile aracın değişen parçasının olması veya tramere yansıyan hasar kayıtları, aracın rayiç değerine etki edecektir.
Araç Değer Kaybında Muadil-Orijinal Parça
Araç değer kayıplarının hesabının yapılmasında orijinal-muadil parça oldukça önemli bir yere sahiptir. Burada önemle şunu ifade etmek gerekir ki; yetkili serviste ve garanti kapsamında, orijinal yedek. parça kullanılarak aracın onarıldığı durumlarda, aracın eski haline döndüğüne ve değer kaybına uğramadığına ilişkin kanı yanlıştır. Nitekim kaza yapan araç en iyi şartlarda ve yetkili serviste onarılsa bile değişen. parçalar arasında montalama işlemi ve boyama şekli açısından farklılık gösterecektir. Çünkü seri üretim fabrikalarında araç parçalarında boyama işlemi, tanka daldırma ve elktrostatik yöntemiyle yapılmaktadır.
Dolayısıyla boya kalınlığı eşit şekilde dağılmaktadır. Buna karşılık teknik serviste aracın boyama işlemi insan eliyle ve fırça kullanılarak yapılmaktadır. Bu sebeple her iki boya arasında kalınlık farklı olduğu gibi boyanın çekildiği yön bakımından da. farklılık olmaktadır. Aynı durum parça montalama işleminde de geçerlidir. Neticeten aracın onarımında yedek orijinal parça kullanılsa dahi aracın rayiç değeri düşeceğinden. her halükarda değer kaybı meydana gelecektir.
Araç Değer Kaybında Hesaplama
Araç değer kayıplarının hesaplanmasında aşağıda sıralanan hususlar önem arz etmektedir. Buna göre:
Aracın Kaza Öncesi ve Kaza Sonrası İkinci El Piyasa Rayiç Değerinin Tespiti: Bir aracın kaza öncesi ikinci el piyasa rayiç değerinin tespiti; aracın tipi modeli, kullanım. özelliği, piyasada rağbet görüp görmemesi, finansal kiralama şirketine ait olup olmaması, piyasada araca duyulan. gereksinim gibi etkenler aracın değerini belirlemektedir. Şöyle ki: Aynı model iki farklı araç arasında marka farkı ve buna bağlı olarak tercih edilebilirlik. nedeni ile rayiç fiyatları farklılık göstermektedir. Aynı şekilde aynı marka aynı model ve aynı renkte biri hususi diğeri ticari. iki araç arasında da hasar durumları aynı olsa bile sırf kullanım amacından dolayı rayiç fiyat farkı oluşmaktadır.
Araçların Değer Kaybı Hesaplama Ölçütleri
Kazaya karışan bir aracın değer kaybının tespit edilebilmesi şu şartlara bağlıdır.
- Aracın markası ve modeli,
- Aracın rengi ve tipi,
- Aracın kilometresi ve aracın. piyasada tercih edilebilirliği,
- Aracın kullanım amacı (Ticari veya hususi)
- Aracın toplam onarım bedeli,
- Aracın. kaza öncesi kasar kaydı,
- Aracın segmenti (boyut, hacim, fiyat)
- Parça değişim işlemi var ise hangi parçaların değiştiği,
- Boyama işlemi var ise hangi parçalara uygulandığı,
gibi ölçütler göz önünde bulundurularak aracın değer kaybı tespit edilir. Bununla birlikte eşit derecede hasara maruz kalmış aynı model iki farklı araç. arasında marka farkı ve buna paralel olarak piyasada tercih edilebilirlik nedeni ile. rayiç fiyatları farklılık göstermektedir. Yine aynı marka aynı model ve aynı renkte biri hususi diğeri ticari. iki aracın kazaya karışması durumunda hasar durumları aynı olsa bile sırf kullanım amacından dolayı kaza sonrasındaki rayiç fiyatları farklı olacaktır. O halde öncelikle kazaya karışan aracın tipi, modeli, rengi, kullanım amacı, tercih edilebilirliği. gibi etkenler nazara alınarak aracın kaza tarihindeki rayiç değeri tespit edilmelidir. Daha sonra aynı aracın hasar sonrasındaki rayiç değeri tespit edilir.
Araç Değer Kayıpların Hesabında Bedeli Etkileyen Etmenler
Araçların kaza sonrası değer kaybı bedellerini etkileyen bir takım etmenler mevcuttur. Buna göre aracın değişen, boyanan, onarılan parçalar, aracın kaza tarihindeki kilometresi, aracın ikinci el. piyasasında tercih edilebilirliği ve aracın kullanım amacı, kusur oranı araç değer kaybı. bedelini etkileyen etmenler olarak sıralanabilir.
Aracın Değişen, Boyanan ve Onarılan Parçalar Tespiti ile Değer Kaybı Bulunur. Kaza sonrasında hasarlı araca yapılan müdahale, müdahalenin yapıldığı bölge, değişen parçalar. boyanan parçalar aracın değer tespitini doğrudan etkiler. Buna göre aynı şiddete maruz kalan aynı model, aynı renk ve aynı marka iki. aracın değişen, onarılan veya boyanan parçalarının farklı olması durumunda araçlardaki değer kaybının da. farklı olacağı sonucunu doğurur.
Aracın Kaza Tarihindeki Kilometresinin Tespiti. Hasarlı aracın kaza tarihindeki kilometresi de aracın değer kaybını belirleyen ölçütlerden birisidir. Şöyle ki: Aynı model, aynı marka, aynı kullanım amacına sahip, ve aynı renkte iki farklı aracın. trafik kazası sonrasında değişen onarılan veya boyanan parçaları aynı olsa bile bu iki. araç arasında değer kaybı yönünden farklılık gösterecektir. Bir örnekle açıklamak gerekirse: 55.000 KM deki A aracı ile 100.000 KM’deki B aracının kaza sonrasında kaportaları boyanmış, sağ ön çamurluk değişmiş ve sol ön kapıları da onarılmış olsun. Bu iki araç aynı model aynı marka aynı renk ve aynı kullanım amacına sahip olduğu. halde araçların değer kaybı birbirinden farklılık arz edecektir.
Aracın İkinci El Piyasasında Tercih Edilebilirliği ve Aracın Kullanım Amacı da Değer Kaybını Etkilemektedir. Bir aracın piyasasındaki tercih edilebilirliği ve aracın kullanım amacı da aracın değer kaybını etkilemektedir. Şöyle ki: Aynı model, aynı marka ve eşit kilometrede iki araçtan birisi ticari diğeri hususi olsun. Trafik kazası sonucunda iki aracın da aynı parçaları değiştirilirse veya aynı parçalara boya işlemi. uygulanırsa veyahut onarım değerleri aynı bile olsa kaza sonrası her iki aracın değer kaybı birbirinden farklı olacaktır.
Kusur Oranının Araç Değer Kaybına Etkisi. Kusur oranı araç değer kaybına doğrudan etki eden nedenlerdendir. Şöyle ki tam (%100) kusurlu bir sürücü araç değer kaybı alamaz.
Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası, kusur sorumluluğu esasına dayanan sigorta türüdür. Bu sigorta türünde işleten sıfatına haiz üçüncü şahısların, araç değer kayıpları teminat altına alınmıştır. Yolcu konumunda olan üçüncü şahısların değer kaybı olamayacağına göre bu hak kazaya karışan. her bir işleteni diğer işletene karşı korumaktadır. O halde işleten ve işletenin eylemlerinden sorumlu tutulduğu kazalarda araç değer kaybı alınamaz. Araçların Değer Kaybı Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şarları A.5 Kapsama Giren Teminat Türleri bendinde düzenlenmiştir.
Araç Değer Kaybı Hesaplama Örneği
Araç Değer Kayıplarının hesaplamasını bir örnekle somutlaştırmak gerekirse:
A ve B aracı çift taraflı trafik kazasına karışmış olsun. A aracı %75 ve B aracı %25 kusurlu bulunsun.
Burada A aracının işleteni B aracının sigortasına göre zarar gören üçüncü şahıs konumundadır. Aynı şekilde B aracının sahibi de A aracına göre zarar gören üçüncü şahıs konumundadır.
A aracında 10.000,00-TL değer kaybı meydana geldiğini varsayalım. A aracı %75 kusurlu olduğundan bu kusura tekabül eden 7.500,00-TL zarara katlanmak durumundadır ve bu zararı B aracının sigortasından talep edemeyeceği gibi kendi aracının sigortasından da talep edemez. Ancak B aracı %25 kusurlu olduğundan bu kusura tekabül eden 2.500,00-TL araç değer kaybını B’nin sigortasından talep edebilecektir. Çünkü A aracının işleteni B aracının sigortasına karşı zarar gören üçüncü şahıs konumundadır.
Araç Değer Kaybı Nasıl Alınır?
Yukarıda sıralanan şartları taşıyan ve hasara uğrayan araç maliki sigorta. şirketine başvurarak aracının değer kaybı bedelinin tahsilini sağlayabilir. Nitekim Trafik Sigortası Genel Şartlarında 2021 tarihinde yapılan değişiklik ile birlikte. her yaş ve kilometredeki araç için araç değer kaybı tazminatı alınabilir. Başka bir değer kaybı için aracın yaşı önemli değildir.
2021 yılında yapılan değişiklik öncesinde araç değer kaybı alınabilmesi için aracın 165.000 KM den düşük olması gerekmekte idi. Artık her kilometredeki hasar gören araç için araç değer kaybı talep edilebilecektir. Değer kaybı başvurusu için iki temel koşul vardır. Bunlar:
- Meydana gelen trafik kazasında kusurun tamamının (yüzde yüz. % 100 kusur) araç değer kaybı başvurusunda bulunan kişide olmaması gerekmektedir.
- Kazaya karışan aracın pert olmaması gerekir.
Trafik kazalarından kaynaklanan tazminatlar için, Karayolları Trafik Kanunu’nun 97. maddesi uyarınca: “Zarar görenin, zorunlu mali sorumluluk sigortasında öngörülen sınırlar içinde dava yoluna gitmeden önce ilgili sigorta kuruluşuna yazılı başvuruda bulunması gerekir. Sigorta kuruluşunun başvuru tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde başvuruyu yazılı olarak cevaplamaması veya verilen cevabın talebi karşılamadığına ilişkin uyuşmazlık olması hâlinde, zarar gören dava açabilir veya 5684 sayılı Kanun çerçevesinde tahkime başvurabilir.” şeklindedir. Buradan da anlaşıldığı üzere araç değer kaybı Sigorta Tahkim Komisyonuna başvurularak alınabilmektedir.
Araç Değer Kaybında Sigorta Şirketine Nasıl Başvuru Yapılır?
Araç Değer Kaybının alınabilmesi için sigorta şirketine ihtar/ihbar dilekçesi ile başvuru yapılması gerekmektedir. İhbar dilekçesi, sigorta şirketine:
- Noter Kanalıyla,
- İadeli Taahhütlü Mektupla veya
- Elektronik Mail yoluyla yapılabilir.
Dilekçe ekinde:
- Kaza Tespit Tutanağı,
- Hasara ilişkin fotoğraf görüntüleri,
- Sigorta poliçesi,
- Varsa eksper raporu veya parça listesi,
- Kimlik fotokopisi sunulması gerekmektedir.
Noter kanalıyla çekilen ihtarnameler ekonomik olarak külfetli olduğundan daha çok iadeli taahhüttü mektup. veya elektronik mail yolu tercih edilmektedir. Aşağıda ihtar/ihbar dilekçe örneği sunulmuştur.
Araç Değer Kaybında Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?
Araç Değer Kaybında zamanaşımı süresi, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 91. maddesinde Zorunlu mali sorumluluk sigortası kapsamındaki tazminatlar bakımından 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun haksız fiillere ilişkin hükümlerine atıf yapılmıştır. Buna göre trafik kazalarında maddi ve manevi tazminat talepleri açısından haksız fiil hükümlerinin uygulanması söz konusu olacaktır.
Araç değer kaybı ”maddi zararlar teminatı” olarak nitelendirilip neticeten maddi tazminat türüdür. Dolayısıyla araç değer kaybı Türk Borçlar Kanunu’nun 49. maddesinde düzenlenen: ‘‘Haksız Fiillerden Doğan Borç İlişkileri’ başlıklı haksız fiilden kaynaklanan zararın tazmini hükümleri uyarınca talep edilebilecektir.
Değer kaybında haksız fiilden kaynaklı zararın tazmini hükümleri uyguladığından haksız fiilden kaynaklanan taleplere ilişkin zamanaşımı süresini düzenleyen 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 72. maddesinin: “Tazminat istemi, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın ve her hâlde fiilin işlendiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar.
Ancak, tazminat ceza kanunlarının daha uzun bir zamanaşımı öngördüğü cezayı gerektiren bir fiilden doğmuşsa. bu zamanaşımı uygulanır.” hükmü uyarınca araç değer kaybı tazminat davası kazanın öğrenildiği tarihten itibaren 2 yıl, her halde 10 yıl içerisinde açılmalıdır, aksi halde zamanaşımına uğrayacaktır. Zamanaşımın başlangıcı zarar ve zarar yükümlüsünün birlikte öğrenildiği tarihten başlar.
Madde metninden anlaşıldığı üzere, araç değer kayıplarına ilişkin taleplerde zararın ve tazminat yükümlüsünün öğrenildiği tarihten itibaren 2 yıl kazanın meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıl içerisinde zamanaşımına uğrar. Ancak Değer Kaybında zarar ve tazminat yükümlüsü genellikle kaza ile birlikte öğrenildiğinden 2 yıllık zamanaşımına dikkat edilmesi gerekmektedir.
Araç Değer Kaybı Başvurusu Dilekçe Örneği
Araç değer kaybı alınabilmesi için için ihtar/ihbar dilekçesi ile sigorta şirketine başvuru yapılması gerekmektedir.İhtar/ihbar dilekçesi aşağıdaki örneğe göre hazırlanmalıdır.
………………………………. SİGORTA A.Ş.’YE
KONU : …….……..……. Poliçe No’lu Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasından kaynaklı 120.000,00-TL teminat limitinden MADDİ TAZMİNATIN (ARAÇ DEĞER KAYBI BEDELİ) (fazlaya ilişkin haklarımız saklı kalmak kaydıyla) tarafımıza ödenmesi talebidir.
18.08.2023 tarihinde ………………’da meydana gelen trafik kazası neticesinde, mülkiyeti müvekkilim Mxxxxxx Hxxxxx (TC:……………..)’e ait 006 xx 0606 plakalı araç ile Gxxxx Yxxxxx sevk ve idaresindeki 34 xx 3434 plakalı aracın çarpışması sonucu çift taraflı ve maddi hasarlı trafik kazası meydana gelmiştir. Kaza tespit tutanağından da görüleceği üzere sürücü Gxxxx Yxxxxx meydana gelen kazada kusurlu ve sorumludur.
Kazaya karışan 34 xx 3434 plakalı araç kaza tarihinde şirketiniz nezdinde …….. No’lu ‘‘Zorunlu Mali Sorumluluk Sigorta Poliçesi’’ sigorta poliçesi ile teminat kapsamındadır. Sigorta Genel Şartları A5 Kapsama Giren Teminat Türleri başlığı altında; ‘‘a-) Maddi Zararlar Teminatı: Hak sahibinin bu genel şartta tanımlanan ve zarar gören araçta meydana gelen değer kaybı dahil doğrudan malları üzerindeki azalmadır. Sigortalının sorumlu olduğu araç kazalarında değer kaybı, talep edilmesi halinde ilgili branşta ruhsat sahibi sigorta eksperleri tarafından tespit edilir.’’ hükmüne amir olup maddi hasarlı trafik kazalarında araçta meydana gelen değer kaybının ve hasar bedelinin teminat kapsamında olduğuna ve atfedilen kusur ve teminat limitleri dahilinde karşılanması gerektiği belirtilmiştir.
İzah edilen nedenlerle işbu ihtarnamenin tarafınıza tebliğinden itibaren 8 iş günü içinde, ARAÇ DEĞER KAYBI BEDELİNİN tarafımıza ödenmesi, aksi takdirde aleyhinize yargı yoluna başvurulacağı, yargılama masrafı, ticari temerrüt faizi ve avukatlık ücretinden sorumlu tutulacağınız hususları saygı ile talep ve ihtar olunur. …/…/2023
İhtar Eden Vekili
Minval Hukuk & Danışmanlık
Hesap Sahibi:
IBAN:
EKİ :
- Kaza Tespit Tutanağı, Araç Fotoğrafları
- Araç ruhsatı,
- Poliçe, Ekspertiz Raporu (Kesin Rapor)
- Kazaya Karışan Araç Tescil Bilgileri,
- Değer Kaybı Ekspertiz Raporu ve Faturası
- Onaylı Vekaletname sureti,
Sıkça Sorulan Sorular
Araç değer kaybı aracın markasına, modeline, piyasa fiyatına, kilometresine, daha önce hasarının bulunup bulunmadığına, aracın hangi bölgesinden hasar alıp hangi parçalarının değiştiğine göre bir takım teknik veriler ve ikinci el rayiç değerler kullanılarak hesaplanmaktadır. Bir araçta meydana gelen 10.000 TL hasar kaydı eğer aracın daha önceden kayıtlara yansıyan bir hasarı bulunmuyor ise aracın ön tarafından hasar alması halinde(plastik parçalar hariç) kabaca 15.000 TL-20.000 TL civarında değer kaybı oluşabileceği ve arka tarafından hasar alması halinde (plastik parçalar hariç) yaklaşık 10.000 TL- 15.000 TL değer kaybı oluşabilir.
Araç değer kaybı hesaplaması birçok faktör göz önüne alınarak yapılmakta olup her araç ve kaza durumu için farklı hesaplamalar söz konusu olmaktadır. Bir örnek vermek gerekirse aracın piyasa fiyatının 1.000.000 TL ve 15.000 kilometrede olduğunu varsayalım, geçmiş herhangi bir kazası da olmasın ve araç sağ çamurluk ve kapı tarafından hasar almış ve hasarlanan parçaların boya ve işlem görmesi gereksin bu durumda araca kabaca 50.000 ila 55.000 TL civarında değer kaybına uğrayacağı söylenebilir.
Bir trafik kazası meydana geldikten sonra sorumlulukları bulunanlar; kusurlu aracın ruhsat sahibi, kusurlu aracın sürücü ve bunların sigorta şirketleridir. Burada tazmin yükümlülüğü müşterektir. Dolayısı ile her birine zararın tazmini için başvurulabilir. Sigorta şirketleri yalnızca bu tazmin yükümlülüğünün poliçe ile belirlenen kısmından sorumlu olup aracın sürücüsü ve ruhsat sahibi olan kişiler zararın tamamından sorumludur. 2024 yılı için sigorta şirketlerinden talep edilebilecek en fazla değer kaybı tutarı 200.000 TL iken diğer sorumlulardan tamamı talep edilebilmektedir.
Ağır hasar kaydı; aracın kaza sonrası onarım bedelinin aracın piyasa fiyatı ile aynı veya daha yüksek olması durumunda işlenmektedir. Dolasıyla her aracın onarım bedeli ve piyasa fiyatı birbirinden farklı olduğundan bir tutar vermek doğru değildir.
Araç değer kaybı talebi ile ilgili sigorta şirketlerine başvuru yapıldığında sigorta şirketleri kimi zaman cüzi de olsa ödeme yapmakla beraber ödenen tutar gerçek zararın çok altında olmaktadır. Dolayısı ile bir avukat ile başvuru yapmak ihtar ve tahkim süreçleri bakımından alacağınıza daha çabuk ve güvenle ulaşmanızda önem arz etmektedir.
Site içeriği ve site içerisinde paylaşılan makalelerin her hakkı Minval Hukuk & Danışmanlık Bürosuna aittir.
