Açmış olduğu davayı bedel yönünden değiştirmek isteyen taraf bedel belirlendikten sonra mahkemeye yatırılması gereken harcın HMK gereği tahkikat aşaması sona erinceye kadar başlangıçta açtığı bedel ile arttırmak istediği bedel arasında kalan tutarın binde 68,31’ine tekabül eden kısmının dörtte biri olarak hesap edilir. Mahkeme veznesine hesap edilen tutar yatırılır ve ıslah dilekçesi sunularak dava ıslah edilmiş olur. Bu yol ile başlangıçtaki dava bedelinin ıslah dilekçesi ile arttırılması mümkündür. Islah harcı yargılamada tahkikat aşaması sona erinceye kadar yatırılabilir. 2025 yılı için Islah harcı hesaplaması bu şekilde yapılmaktadır.
Islah Harcı Hesaplama
Islah Nedir?
Hukuk Muhakemeleri Kanunu gereğince Islah taraflardan birinin yapmış olduğu usul işleminin bir defaya mahsus kısmen veya tamamen değiştirilmesine denilmektedir. Islah ile davanın değeri, türü, konusu karşı tarafın rızası olmaksızın değiştirilebilir.
Islahın asıl amacı yargılamadaki usuli ve şekli eksikliklerden kaynaklı ortaya çıkabilecek maddi hak kayıplarının önüne geçmektir.
Islah, 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 176 vd. maddelerinde düzenlenmiştir. Buna göre,
Taraflardan her biri, yapmış olduğu usul işlemlerini kısmen veya tamamen ıslah edebilir. Davasını tamamen ıslah ettiğini bildiren taraf, bu bildirimden itibaren bir hafta içinde yeni bir dilekçe vermek zorundadır. Aksi hâlde, ıslah hakkı kullanılmış sayılır ve ıslah hiç yapılmamış gibi davaya devam edilir. Kısmen ıslaha başvuran tarafa, ıslah ettiği usul işlemini yapması için bir haftalık süre verilir. Bu süre içinde ıslah edilen işlem yapılmazsa, ıslah hiç yapılmamış gibi davaya devam edilir.
Tüm usul işlemlerinin yapılmamış sayılması sonucunu doğuran ıslaha davanın tamamen ıslahı denir. Bu açıdan tamamen ıslahı ancak davacı taraf yapabilmektedir. Nitekim, dava dilekçesinin verilmesi dâhil, tüm usul işlemlerinin yapılmamış sayılmasını ancak davacı tarafın sağlaması mümkündür. Diğer yandan, kısmen ıslahı gerek davacı taraf gerekse davalı taraf yapabilmektedir.
Aynı davada, taraflar ancak bir kez ıslah yoluna başvurabilir. Buna göre, ıslaha gerek davacı gerekse davalı taraflardan her birinin başvurabileceği, ancak bu yolun yalnızca bir kez mümkün olduğu belirtilmiştir. Bu hak kullanıldıktan sonra ikinci kez ıslah yoluna başvurulması halinde bu talep mahkemece kendiliğinden reddedilecektir.
Islah, tahkikatın sona ermesine kadar yapılabilir. Islah hakkının başlangıcı ise iddianın ve savunmanın değiştirilme yasağının başlangıcıdır. Nitekim, iddia ve savunma yasağı başlamadığı sürece taraflar iddia ve savunmalarını serbestçe değiştirebilirler. İddianın ve savunmanın değiştirilmesi anının başlangıcı yazılı ve basit yargılama usulüne tabi davalarda farklılık göstermektedir. Yazılı yargılama usulüne tabi davalarda iddianın ve savunmanın başlangıcı davacı açısından cevaba cevap dilekçesinin verilmesi ile davalı açısından ise ikinci cevap dilekçesinin verilmesi ile başlamaktadır. Basit yargılama usulüne tabi davalarda başlangıç zamanı, davacı açısından davanın açılması ile davalı açısında ise cevap dilekçesinin verilmesi ile başlamaktadır.
Yargıtayın bozma kararından veya bölge adliye mahkemesinin kaldırma kararından sonra dosya ilk derece mahkemesine gönderildiğinde, ilk derece mahkemesinin tahkikata ilişkin bir işlem yapması hâlinde tahkikat sona erinceye kadar da ıslah yapılabilir. Ancak bozma kararına uymakla ortaya çıkan hukuki durum ortadan kaldırılamaz.
Islah, sözlü veya yazılı olarak yapılabilir. Karşı taraf duruşmada hazır değilse veya ıslah talebi duruşma dışında yapılıyorsa, bu yazılı talep veya tutanak örneği, haber vermek amacıyla karşı tarafa bildirilir.
Islahın asıl amacı yargılamadaki usuli ve şekli eksikliklerden kaynaklı ortaya çıkabilecek maddi hak kayıplarının önüne geçmektir.
Islah, 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 176 vd. maddelerinde düzenlenmiştir. Buna göre,
Taraflardan her biri, yapmış olduğu usul işlemlerini kısmen veya tamamen ıslah edebilir. Davasını tamamen ıslah ettiğini bildiren taraf, bu bildirimden itibaren bir hafta içinde yeni bir dilekçe vermek zorundadır. Aksi hâlde, ıslah hakkı kullanılmış sayılır ve ıslah hiç yapılmamış gibi davaya devam edilir. Kısmen ıslaha başvuran tarafa, ıslah ettiği usul işlemini yapması için bir haftalık süre verilir. Bu süre içinde ıslah edilen işlem yapılmazsa, ıslah hiç yapılmamış gibi davaya devam edilir.
Tüm usul işlemlerinin yapılmamış sayılması sonucunu doğuran ıslaha davanın tamamen ıslahı denir. Bu açıdan tamamen ıslahı ancak davacı taraf yapabilmektedir. Nitekim, dava dilekçesinin verilmesi dâhil, tüm usul işlemlerinin yapılmamış sayılmasını ancak davacı tarafın sağlaması mümkündür. Diğer yandan, kısmen ıslahı gerek davacı taraf gerekse davalı taraf yapabilmektedir.
Aynı davada, taraflar ancak bir kez ıslah yoluna başvurabilir. Buna göre, ıslaha gerek davacı gerekse davalı taraflardan her birinin başvurabileceği, ancak bu yolun yalnızca bir kez mümkün olduğu belirtilmiştir. Bu hak kullanıldıktan sonra ikinci kez ıslah yoluna başvurulması halinde bu talep mahkemece kendiliğinden reddedilecektir.
Islah, tahkikatın sona ermesine kadar yapılabilir. Islah hakkının başlangıcı ise iddianın ve savunmanın değiştirilme yasağının başlangıcıdır. Nitekim, iddia ve savunma yasağı başlamadığı sürece taraflar iddia ve savunmalarını serbestçe değiştirebilirler. İddianın ve savunmanın değiştirilmesi anının başlangıcı yazılı ve basit yargılama usulüne tabi davalarda farklılık göstermektedir. Yazılı yargılama usulüne tabi davalarda iddianın ve savunmanın başlangıcı davacı açısından cevaba cevap dilekçesinin verilmesi ile davalı açısından ise ikinci cevap dilekçesinin verilmesi ile başlamaktadır. Basit yargılama usulüne tabi davalarda başlangıç zamanı, davacı açısından davanın açılması ile davalı açısında ise cevap dilekçesinin verilmesi ile başlamaktadır.
Yargıtayın bozma kararından veya bölge adliye mahkemesinin kaldırma kararından sonra dosya ilk derece mahkemesine gönderildiğinde, ilk derece mahkemesinin tahkikata ilişkin bir işlem yapması hâlinde tahkikat sona erinceye kadar da ıslah yapılabilir. Ancak bozma kararına uymakla ortaya çıkan hukuki durum ortadan kaldırılamaz.
Islah, sözlü veya yazılı olarak yapılabilir. Karşı taraf duruşmada hazır değilse veya ıslah talebi duruşma dışında yapılıyorsa, bu yazılı talep veya tutanak örneği, haber vermek amacıyla karşı tarafa bildirilir.
Islah Nasıl Yapılır?
Islah dilekçesi verildikten sonra eksik harcın hesap edilerek ödenmesi gerekmektedir. Eksik harcın ödenmemesi durumunda ıslah geçerli olmayacaktır. Islah, bir davada ancak tahkikat aşaması sona erinceye kadar yapılabilmektedir. Bu durumun istisnası ise diyelim ki dosyanız kanun yolları incelemesinden geçti ve Yargıtay tarafından bozma kararı veya bölge adliye mahkemesi tarafından kaldırma kararı verildi ve ilk derece mahkemesine döndü. İlk derece mahkemesine tahkikata yönelik bir işlem yapar ise bu halde de yine tahkikat sona erinceye kadar da ıslah yapılabilmektedir.
Islah Harcı Hesaplama Nasıl Yapılır?
Davasını değerini ıslah etmek isteyen davacı, ıslaha konu tutarın 2025 yılı için binde 68,31’i olarak hesap edilecek tutarın dörtte birine karşılık gelen bedeli mahkeme veznesine ödeyerek davasını ıslah edebilmektedir.
Dava bedelinin başlangıçta 100.000,00 TL olduğunu düşünelim. Davanın bedelini 1.000.000,00 TL ‘sına çıkarmak için 900.000,00 TL arttırılması gerekmektedir. 900.000,00 TL’ nın ıslah harcı ise 900.000,00×68,31/1000/4=15.369,75 TL ıslah harcını ödeyerek ve buna ilişkin mahkemeye bir dilekçe sunarak davasını ıslah edebilmektedir.
Dava bedelinin başlangıçta 100.000,00 TL olduğunu düşünelim. Davanın bedelini 1.000.000,00 TL ‘sına çıkarmak için 900.000,00 TL arttırılması gerekmektedir. 900.000,00 TL’ nın ıslah harcı ise 900.000,00×68,31/1000/4=15.369,75 TL ıslah harcını ödeyerek ve buna ilişkin mahkemeye bir dilekçe sunarak davasını ıslah edebilmektedir.
Tamamlama Harcı ile Islah Harcı Arasındaki Fark
Tamamlama Harcı veya Islah Harcı, hukuk davalarında talep konusunun veya dava değerinin artırılması gerektiği durumlarda ödenmesi gereken harçlarla ilgili kavramlardır. Aslında, uygulamada bu iki terim genellikle aynı amaca hizmet eden harcı ifade etmek için birbirinin yerine kullanılsa da, teknik ve hukuki açıdan bazı nüanslar bulunmaktadır.
İşte bu iki kavram arasındaki temel fark ve ilişkinin özeti:
Tamamlama Harcı
Tamamlama harcı, davanın açılışında ödenmesi gereken harcın eksik kalan kısmını tamamlamak amacıyla ödenir. Genellikle karar ve ilam harcının eksik ödenen kısmının tamamlanması durumunda karşımıza çıkar.
Kullanım örnekleri:
- Değeri belirsiz alacak davaları: Dava başlangıçta belirsiz olarak açılır ve bilirkişi raporu ile gerçek değer ortaya çıktıktan sonra artırılan miktar için tamamlama harcı ödenir.
- Dava değerinin sonradan artırılması: Başlangıçta peşin ödenen nispi harcın (binde 68,31’in dörtte biri) üzerine çıkan kısım için ek harç ödenir.
Islah Harcı
Islah harcı, ıslah işlemi sonucunda dava değerinin artırılması nedeniyle doğan ek harç yükümlülüğüdür. Islah müessesesinin kullanılabilmesi ve artırılan miktar için eksik kalan nispi harcın tamamlanması amacıyla ödenir.
Kullanım örneği:
- Kısmi ıslah: Davanın bir kısmının, örneğin talep miktarının değiştirilmesi veya artırılması durumunda ıslah harcı ödenir.
Hukuki ve Uygulamadaki Durum
- Uygulamadaki Birliktelik (Nispi Harç Tamamlama)
Uygulamada, her iki kavram da genellikle dava değeri artırıldığında (ister ıslah yoluyla isterse belirsiz alacak davasında talep artırımıyla olsun) ödenmesi gereken, eksik kalan nispi harcın tamamlanması anlamına gelir.
- Dava değeri üzerinden hesaplanan Karar ve İlam Harcı oranı (genellikle binde 68,31) esas alınır.
- Islah harcı/Tamamlama harcı ise genellikle bu oranın dörtte biri oranında hesaplanır ve peşin yatırılan harç mahsup edildikten sonra kalan miktar ödenir.
- Harç yatırılmazsa, yapılan ıslah ya da talep artırımı yapılmamış sayılır ve dava eski haliyle devam eder.
- Teknik Fark (Islah ve Talep Artırımı)
Teknik olarak ise aralarında ince bir ayrım vardır:
- Islah Harcı: Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda yer alan Islah (davadaki usul işlemlerinin bir defaya mahsus tamamen veya kısmen düzeltilmesi) müessesesi kullanılarak, dava değerinin artırılması halinde ödenen harçtır. Harçlar Kanunu’nda “ıslah harcı” diye bir terim doğrudan yer almaz, ancak uygulama da bu ismi kullanılmaktadır.
- Tamamlama Harcı: Daha geniş bir kavramdır ve sadece ıslah dışındaki durumlarda da eksik harcın tamamlanmasını ifade edebilir. Örneğin, belirsiz alacak davalarında ıslaha gerek kalmaksızın yapılan talep artırımı (ıslah değil, bedel artırımı olarak görülür) sonucunda ödenmesi gereken harç, teknik olarak tamamlama harcı olarak adlandırılmaktadır.
Özetle, her iki harcın da nihai amacı, yargılama sürecinde dava değerinin artmasıyla birlikte devlete ödenmesi gereken eksik nispi harcın tamamlanmasını sağlamaktır. Aradaki fark, genellikle, bu artırımın Islah usulüyle mi yoksa belirsiz alacak davası gibi özel bir durumdaki talep artırımı yoluyla mı yapıldığına dayanır.
Sıkça Sorulan Sorular
Islah Harcı Neden Yatırılır?
Islah harcı, bir davada tarafların taleplerini veya savunmalarını değiştirmesine olanak tanıyan bir hukuki işlem sonucu ortaya çıkan bir harç türüdür. Bu harca ilişkin düzenleme Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) bulunmakta olup ıslah sonucu davanın değeri arttığında, artan bu değer üzerinden hesaplanır ve ödenmesi zorunludur.
Islah Harcı Neden Ödenir?
- Dava Değerinin Artması: Islah ile birlikte davanın konusu genişletilebilir veya talep edilen miktar arttırılabilir. Bu durumda, ilk başta ödenen harç artık yeterli olmayacağı için, artan değer üzerinden yeni bir harç ödenmesi gerekmektedir.
- Yargılamanın Uzatılması: Islah, yargılamanın süresini uzatabilir ve bu da hem mahkeme hem de karşı taraf için ek bir yük oluşturur. Islah harcı, bu ek yükün bir karşılığı olarak düşünülebilir.
Islah Harcının Önemi
- Adaletin Temini: Islah harcı, tarafların davayı ciddiye almalarını ve gereksiz ıslah taleplerinde bulunmalarını engellemeye yardımcı olur.
- Yargılamanın Verimliliği: Islah harcı, yargılamanın gereksiz yere uzamasını önleyerek adaletin daha hızlı bir şekilde tecelli etmesini sağlar.
- Devlet Hazinesinin Geliri: Islah harcı, devlet hazinesine gelir sağlayan bir kaynaktır.
Islah Harcı Ne Kadar? 2025
Islah harcı, bir davanın değerinin artırılması durumunda ödenen bir harç türüdür. Tutarı, ıslah edilecek tutarın binde 68,31’inin dörtte biri tutarına tekabül eden bedel olarak hesaplanmaktadır.
2025 Yılında Islah Harcı Nasıl Hesaplanır?
2025 yılı için ıslah harcı, ıslah edilecek tutarın binde 68,31’inin dörtte biri olarak hesaplanır. Yani, davanızın değerini 100.000 TL artırmak istiyorsanız, bu artışın binde 68,31’ini bulup bunun da dörtte birini ıslah harcı olarak ödersiniz.
Tam Islah Harcı Ne Kadar?
Tam ıslah harcı diye bir kavram hukukta net olarak tanımlanmamaktadır. Çünkü ıslah harcı, davanın değerinin artırılması durumunda ödenen bir harç olup, artırılan değere göre hesaplanır. “Tam ıslah” ifadesi, bir davanın tamamıyla değiştirilmesi veya tamamen yeni bir dava açılması anlamına gelebileceğinden, bu durumda da yeni bir dava açılmış gibi harç ödenmesini mahkeme gerekli kılabilir.
Islah Harcı Geriye Alınabilir Mi?
Genel olarak, ıslah yalnızca bir kez yapılabileceğinden bir kez ödenmiş olan ıslah harcı geri alınmaz. Aksi mümkün olan durumlar davanın durumuna göre değişkenlik gösterebilir.
Islah Harcına Faiz İşler Mi?
Islah harcı dava sonunda yargılama giderleri ile birlikte haksız çıkan taraftan tahsil edilmektedir. Dolayısıyla yargılama giderlerine karar tarihi itibariyle faiz işlemeye başlayacağından ıslah harcı da yargılama giderlerinden sayıldığından karar tarihi ile tahsil tarihi arasında faiz işletilmektedir.
Mahkeme Islah İçin Süre Vermek Zorunda Mı?
Genel olarak, mahkemenin ıslah için süre vermesi zorunlu değildir. Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK), tarafların tahkikatın sona ermesine kadar ıslah yapabileceğini öngörmektedir. Bir kısım yargı kararlarında duruşma esnasında ıslah için süre verilmesinin istenilmesi halinde mahkemelerin bu konu hakkında süre vermesi gerektiği belirtilmektedir. Aksi durumun kabulü yargılamalardan haksız kararlar çıkması sonucunu doğuracaktır.
Islah Dilekçesi Nasıl Olmalı?
Islah dilekçesi, bir davadaki iddia veya savunmanın değiştirilmesi veya eklenmesi için mahkemeye sunulan bir dilekçedir. Bu dilekçenin doğru ve eksiksiz bir şekilde hazırlanması, davanın seyri açısından oldukça önemlidir.
Islah Dilekçesinde Bulunması Gerekenler:
- Mahkeme Adı ve Dosya Numarası: Dilekçenin hangi mahkemeye sunulduğu ve hangi dosyaya ait olduğu açıkça belirtilmelidir.
- Tarafların Adı, Soyadı ve Adresleri: Davacı ve davalının tam adı, soyadı ve adres bilgileri doğru bir şekilde yazılmalıdır.
- Dilekçe Konusu: Dilekçenin ıslah dilekçesi olduğu ve hangi hususta ıslah talep edildiği açıkça belirtilmelidir.
- Islahın Nedeni: Islah yapma gerekçesi detaylı bir şekilde açıklanmalıdır. Yeni ortaya çıkan bir delil, kanunda yapılan bir değişiklik veya daha önce bilinmeyen bir durum gibi nedenler belirtilebilir.
- Yeni İddialar veya Savunmalar: Islah ile eklenmek istenen veya değiştirilmek istenen iddia veya savunmalar net bir şekilde ifade edilmelidir.
- Deliller: Yeni iddia veya savunmaları destekleyen deliller varsa, bunlara dilekçede yer verilmelidir.
- Netice ve Talep: Dilekçenin sonunda, mahkemeden istenen karar açıkça belirtilmelidir. Örneğin, ıslah talebinin kabul edilmesi ve davanın bu doğrultuda yeniden karara bağlanması istenebilir.
- Tarih ve İmza: Dilekçe, taraf veya vekili tarafından imzalanmalı ve tarih atılmalıdır.
Islah Dilekçesi Hazırlarken Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Açık ve Net Bir Dil Kullanın: Dilekçede karmaşık cümlelerden kaçınılmalı, açık ve net bir dil kullanılmalıdır.
- Hukuki Düzenlemelere Uyun: Islah işlemi, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda düzenlenen belirli şartlara bağlıdır. Bu nedenle, dilekçenin bu hükümlere uygun olması gerekir.
- Delillerinizi Güçlendirin: Yeni iddia veya savunmalarınızı desteklemek için yeterli ve güvenilir deliller sunmaya özen gösterin.
- Zamanında Başvurun: Islah talebinde bulunmak zaman zaman mahkeme tarafından verilen bir süre sınırlamasına tabi olabilir. Bu nedenle, usuli gerekçelerle sorun yaşamamak adına gecikmeden hareket etmek önemlidir.
Islah harcı ne zaman yatırılmalı?
Islah harcının (veya tamamlama harcının) yatırılması için temel kural, ıslah dilekçesi ile birlikte veya mahkemenin verdiği kesin süre içinde bu harcın ödenmesidir.
Islah harcı kime yükletilir?
Islah harcı, kural olarak, ıslah yoluna başvuran tarafa yükletilir. Yani, dava dilekçesini, savunmasını ya da özellikle talep ettiği miktarı ıslah yoluyla artıran taraf bu harcı ödemekte davanın kabul edilmesi halinde karşı tarafa ödenen bu miktar da yükletilmektedir.
Site içeriği ve site içerisinde paylaşılan makalelerin her hakkı Minval Hukuk & Danışmanlık Bürosuna aittir.
