Adli tatil Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 102. maddesinde düzenlenmiştir. Adli tatil ülkemizde her yıl Temmuz ayının 20. Gününde başlayıp Ağustos ayının 31. Gününde sona ermektedir. Bu süre içerisinde yargılama faaliyetlerinin durması adli tatil kavramıyla isimlendirilir.
Adli Tatil Nedir?
Adli tatil, yargı sistemimizde mahkemelerin her yıl 20 Temmuz ile 31 Ağustos tarihleri arasında 42 gün boyunca çalışmalarına ara verdiği bir dönemdir. Bu süreçte, mahkemelerde normal yargısal işlemler durdurulurken, yalnızca nöbetçi mahkemeler acil nitelikteki işleri görür. Adli tatil nedeniyle, son günü tatil dönemine denk gelen süreler, adli tatil sonrasına uzatılır. Adli yıl adli tatil sonrası 1 eylül tarihinde başlar.
Bu dönemde, hukukumuzda yalnızca belirli dava ve işlere bakılabilir. Adli tatilde görülebilecek dava ve işler kanunlarla sınırlı olarak belirlenmiştir; bu listede yer almayan dava ve işler ise kural olarak adli tatil süresince ele alınamaz.
Adli Tatil Sürecinde Görülebilecek Davalar ve İşler
Hukuk Mahkemeleri:
- İhtiyati tedbir, ihtiyati haciz ve delillerin tespiti gibi geçici hukuki koruma, deniz raporlarının alınması ve dispeçci atanması talepleri ile bunlara karşı yapılacak itirazlar ve diğer başvurular hakkında karar verilmesi.
- Her çeşit nafaka davaları ile soybağı, velayet ve vesayete ilişkin dava ya da işler.
- Nüfus kayıtlarının düzeltilmesi işleri ve davaları.
- Hizmet akdi veya iş sözleşmesi sebebiyle işçilerin açtıkları davalar.
- Ticari defterlerin kaybından dolayı kayıp belgesi verilmesi talepleri ile kıymetli evrakın kaybından doğan iptal işleri.
- İflas ve konkordato ile sermaye şirketleri ve kooperatiflerin uzlaşma suretiyle yeniden yapılandırılmasına ilişkin işler ve davalar.
- Adli tatilde yapılmasına karar verilen keşifler.
- Tahkim hükümlerine göre, mahkemenin görev alanına giren dava ve işler.
- Çekişmesiz yargı işleri.
- Kanunlarda ivedi olduğu belirtilen veya taraflardan birinin talebi üzerine, mahkemece ivedi görülmesine karar verilen dava ve işler.
Tarafların anlaşması halinde veya dava bir tarafın yokluğunda görülüyor ise hazır olan tarafın talebi üzerine, yukarıdaki iş ve davalara bakılması, adli tatilden sonraki bir tarihe bırakılabilir.
Adli tatilde, yukarıdaki fıkralarda gösterilenler dışında kalan dava ve işlerle ilgili olarak verilen dava, karşı dava, istinaf ve temyiz dilekçeleri ile bunlara karşı verilen cevap dilekçelerinin ve dosyası işlemden kaldırılan davaları yenileme dilekçelerinin alınması, ilam verilmesi, her türlü tebligat, dosyanın başka bir mahkemeye, bölge adliye mahkemesine veya Yargıtaya gönderilmesi işlemleri de yapılır.
Bu madde hükümleri, bölge adliye mahkemeleri ile Yargıtay incelemelerinde de uygulanır.
Ceza Mahkemeleri:
- İvedi sayılacak hususlar, Hâkimler ve Savcılar Kurulu tarafından belirlenen çerçevede yerine getirilir.
- Bölge adliye mahkemeleri ve Yargıtay, yalnızca tutuklu hükümlere ilişkin incelemeleri gerçekleştirir.
İdare, Vergi ve Bölge İdare Mahkemeleri:
- Yürütmenin durdurulmasına ve delillerin tespitine yönelik işler.
- Kanunen belli süre içinde karara bağlanması gereken işler.
Adli tatil süresi boyunca, belirlenen bu dava ve işler dışında kalan tüm yargısal işlemler ertelenir ve süreler durur. Bu dönemde hukuki süreçlerin aksamasını önlemek adına, adli tatil dönemi dikkate alınarak planlama yapmaları büyük önem taşır.
Adli Tatil Ne Zaman Başlıyor?
Adli tatil, kural olarak, hukuki işlemlerin ve mahkemelerin normal çalışma düzenlerinin geçici olarak askıya alındığı dönemi ifade eder. Adli tatilin temel amacı, yargı sisteminin verimliliğini arttırmak ve yargı mensuplarının iş yükünü dengelemektir. Ülkemizde adli tatil 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) madde 102 gereğince her yıl 20 Temmuz’da başlamaktadır.
Adli Tatil Ne Zaman Bitiyor?
2024 adli tatil dönemi 20 Temmuz 2024 tarihinde başlayıp 31 Ağustos 2024 tarihinde biter. 1 Eylül 2024 yeni adli yıl başlar. Adli tatilde, her adliyede nöbetçi mahkeme görev yapmaktadır ve acil durumlar için bu mahkemeler işlemler yapabilir. Adli tatile tabi olan dava ve işlerde, bu Kanunun tayin ettiği sürelerin bitmesi tatil zamanına rastlarsa, bu süreler ayrıca bir karara gerek olmaksızın adli tatilin bittiği günden itibaren uzatılmış sayılır. Ancak adli tatilin sürelere etkisi hukuk mahkemeleri ceza mahkemeleri, İdare, Vergi ve Bölge idare mahkemelerinde farklılık göstermektedir.
Hukuk Mahkemeleri
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun “Adli Tatil Süresi” başlıklı 102. Maddesinin 1. Fıkrasında “Adli tatil, her yıl yirmi temmuzda başlar, otuz bir ağustosta sona erer. Yeni adli yıl bir eylülde başlar.” Hükmünü içermektedir.
Aynı kanunun 104. Maddesinin 1. Fıkrasında ise “Adli tatile tabi olan dava ve işlerde, bu Kanunun tayin ettiği sürelerin bitmesi tatil zamanına rastlarsa, bu süreler ayrıca bir karara gerek olmaksızın adli tatilin bittiği günden itibaren bir hafta uzatılmış sayılır.”
Ceza Mahkemeleri
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun “Adli tatil” başlıklı 331 maddesinin 1. Fıkrasında “Ceza işlerini gören makam ve mahkemeler her yıl bir eylülde başlamak üzere, yirmi temmuzdan otuz bir ağustosa kadar çalışmaya ara verirler. ”Hükmünü içermektedir. Aynı maddenin 4. Fıkrasında ise “Adli tatile rastlayan süreler işlemez. Bu süreler tatilin bittiği günden itibaren üç gün uzatılmış sayılır.”
İdari Yargı (Bölge İdare, İdare ve Vergi Mahkemeleri)
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun “çalışmaya ara verme” başlıklı 61 maddesinin 1. Fıkrasında; “Bölge idare, idare ve vergi mahkemeleri her yıl bir eylülde başlamak üzere, yirmi temmuzdan otuz bir ağustosa kadar çalışmaya ara verirler.” Hükmünü içermektedir.
Aynı kanunun Sürelerle İlgili Genel Esaslar başlıklı 8. Maddesinin 3. Fıkrasında ise “Bu Kanunda yazılı sürelerin bitmesi çalışmaya ara verme zamanına rastlarsa bu süreler, ara vermenin sona erdiği günü izleyen tarihten itibaren yedi gün uzamış sayılır.”
Kısaca özetlemek gerekirse “Kanunun tayin ettiği sürelerin bitimi adli tatile rastlamış ise bu süre;
- Hukuk Mahkemelerinde: “bir hafta uzatılmış sayılır.”
- Ceza Mahkemelerinde: “üç gün uzatılmış sayılır.”
- İdare Mahkemelerinde: “yedi gün uzamış sayılır.”
Mahkemelerin yerine getirdiği yargılama süreci adil yargılanma hakkının tesisi açısından makul uzunlukta olmalıdır. Bu sebeple geçmiş yıllarda hedef süre uygulaması getirilmiştir. Bu işleyişin sağlanması için hem genel olarak hukukta hem de medeni yargılama hukukumuzda bazı sürelerin öngörüldüğü görülmektedir. Adli tatilin süreleri uzatıcı etkisi adli tatile tabi dava ve işler için öngörülmüş olan süreler açısından geçerlidir.
Başka bir deyişle adli tatile tabi olmayan dava ve işler bakımından adli tatilin süreleri uzatıcı etkisi bulunmamaktadır.
Adli Tatil 2024
Adli tatil dönemi, her yıl 20 Temmuz 2024 tarihinde başlayıp 31 Ağustos 2024 tarihinde sona erecektir. Yeni adli yıl ise her zaman olduğu gibi 1 Eylül 2024 tarihinde başlayacaktır. Dolayısıyla, 2024 yılı için de 20 Temmuz 2024 tarihinden 31 Ağustos 2024 tarihine kadar adli tatil süreci yaşanacak ve yeni adli yıl 1 Eylül 2024’te başlayacaktır. Adli Tatil Ne Zaman Bitecek sorusunun yanıtı da 1 Eylül 2024 tarihidir.
Site içeriği ve site içerisinde paylaşılan makalelerin her hakkı Minval Hukuk & Danışmanlık Bürosuna aittir.