Açmış olduğu davayı bedel yönünden değiştirmek isteyen taraf bedel belirlendikten sonra mahkemeye yatırılması gereken harcın HMK gereği tahkikat aşaması sona erinceye kadar başlangıçta açtığı bedel ile arttırmak istediği bedel arasında kalan tutarın binde 68,31’ine tekabül eden kısmının dörtte biri olarak hesap edilir. Mahkeme veznesine hesap edilen tutar yatırılır ve ıslah dilekçesi sunularak dava ıslah edilmiş olur. Bu yol ile başlangıçtaki dava bedelinin ıslah dilekçesi ile arttırılması mümkündür. Islah harcı yargılamada tahkikat aşaması sona erinceye kadar yatırılabilir. 2024 yılı için Islah harcı hesaplaması bu şekilde yapılmaktadır.
Islah Harç Tutarı : |
Hukuk Muhakemeleri Kanunu gereğince Islah taraflardan birinin yapmış olduğu usul işleminin bir defaya mahsus kısmen veya tamamen değiştirilmesine denilmektedir. Islah ile davanın değeri, türü, konusu karşı tarafın rızası olmaksızın değiştirilebilir.
Islahın asıl amacı yargılamadaki usuli ve şekli eksikliklerden kaynaklı ortaya çıkabilecek maddi hak kayıplarının önüne geçmektir.
Islah, 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 176 vd. maddelerinde düzenlenmiştir. Buna göre,
Taraflardan her biri, yapmış olduğu usul işlemlerini kısmen veya tamamen ıslah edebilir. Davasını tamamen ıslah ettiğini bildiren taraf, bu bildirimden itibaren bir hafta içinde yeni bir dilekçe vermek zorundadır. Aksi hâlde, ıslah hakkı kullanılmış sayılır ve ıslah hiç yapılmamış gibi davaya devam edilir. Kısmen ıslaha başvuran tarafa, ıslah ettiği usul işlemini yapması için bir haftalık süre verilir. Bu süre içinde ıslah edilen işlem yapılmazsa, ıslah hiç yapılmamış gibi davaya devam edilir.
Tüm usul işlemlerinin yapılmamış sayılması sonucunu doğuran ıslaha davanın tamamen ıslahı denir. Bu açıdan tamamen ıslahı ancak davacı taraf yapabilmektedir. Nitekim, dava dilekçesinin verilmesi dâhil, tüm usul işlemlerinin yapılmamış sayılmasını ancak davacı tarafın sağlaması mümkündür. Diğer yandan, kısmen ıslahı gerek davacı taraf gerekse davalı taraf yapabilmektedir.
Aynı davada, taraflar ancak bir kez ıslah yoluna başvurabilir. Buna göre, ıslaha gerek davacı gerekse davalı taraflardan her birinin başvurabileceği, ancak bu yolun yalnızca bir kez mümkün olduğu belirtilmiştir. Bu hak kullanıldıktan sonra ikinci kez ıslah yoluna başvurulması halinde bu talep mahkemece kendiliğinden reddedilecektir.
Islah, tahkikatın sona ermesine kadar yapılabilir. Islah hakkının başlangıcı ise iddianın ve savunmanın değiştirilme yasağının başlangıcıdır. Nitekim, iddia ve savunma yasağı başlamadığı sürece taraflar iddia ve savunmalarını serbestçe değiştirebilirler. İddianın ve savunmanın değiştirilmesi anının başlangıcı yazılı ve basit yargılama usulüne tabi davalarda farklılık göstermektedir. Yazılı yargılama usulüne tabi davalarda iddianın ve savunmanın başlangıcı davacı açısından cevaba cevap dilekçesinin verilmesi ile davalı açısından ise ikinci cevap dilekçesinin verilmesi ile başlamaktadır. Basit yargılama usulüne tabi davalarda başlangıç zamanı, davacı açısından davanın açılması ile davalı açısında ise cevap dilekçesinin verilmesi ile başlamaktadır.
Yargıtayın bozma kararından veya bölge adliye mahkemesinin kaldırma kararından sonra dosya ilk derece mahkemesine gönderildiğinde, ilk derece mahkemesinin tahkikata ilişkin bir işlem yapması hâlinde tahkikat sona erinceye kadar da ıslah yapılabilir. Ancak bozma kararına uymakla ortaya çıkan hukuki durum ortadan kaldırılamaz.
Islah, sözlü veya yazılı olarak yapılabilir. Karşı taraf duruşmada hazır değilse veya ıslah talebi duruşma dışında yapılıyorsa, bu yazılı talep veya tutanak örneği, haber vermek amacıyla karşı tarafa bildirilir.
Islah dilekçesi verildikten sonra eksik harcın hesap edilerek ödenmesi gerekmektedir. Eksik harcın ödenmemesi durumunda ıslah geçerli olmayacaktır. Islah, bir davada ancak tahkikat aşaması sona erinceye kadar yapılabilmektedir. Bu durumun istisnası ise diyelim ki dosyanız kanun yolları incelemesinden geçti ve Yargıtay tarafından bozma kararı veya bölge adliye mahkemesi tarafından kaldırma kararı verildi ve ilk derece mahkemesine döndü. İlk derece mahkemesine tahkikata yönelik bir işlem yapar ise bu halde de yine tahkikat sona erinceye kadar da ıslah yapılabilmektedir.
Davasını değerini ıslah etmek isteyen davacı, ıslaha konu tutarın 2024 yılı için binde 68,31’i olarak hesap edilecek tutarın dörtte birine karşılık gelen bedeli mahkeme veznesine ödeyerek davasını ıslah edebilmektedir.
Dava bedelinin başlangıçta 100.000,00 TL olduğunu düşünelim. Davanın bedelini 1.000.000,00 TL ‘sına çıkarmak için 900.000,00 TL arttırılması gerekmektedir. 900.000,00 TL’ nın ıslah harcı ise 900.000,00x68,31/1000/4=15.369,75 TL ıslah harcını ödeyerek ve buna ilişkin mahkemeye bir dilekçe sunarak davasını ıslah edebilmektedir.
Islah harcı, bir davada tarafların taleplerini veya savunmalarını değiştirmesine olanak tanıyan bir hukuki işlem sonucu ortaya çıkan bir harç türüdür. Bu harca ilişkin düzenleme Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) bulunmakta olup ıslah sonucu davanın değeri arttığında, artan bu değer üzerinden hesaplanır ve ödenmesi zorunludur.
Islah harcı, bir davanın değerinin artırılması durumunda ödenen bir harç türüdür. Tutarı, ıslah edilecek tutarın binde 68,31’inin dörtte biri tutarına tekabül eden bedel olarak hesaplanmaktadır.
2024 yılı için ıslah harcı, ıslah edilecek tutarın binde 68,31'inin dörtte biri olarak hesaplanır. Yani, davanızın değerini 100.000 TL artırmak istiyorsanız, bu artışın binde 68,31'ini bulup bunun da dörtte birini ıslah harcı olarak ödersiniz.
Tam ıslah harcı diye bir kavram hukukta net olarak tanımlanmamaktadır. Çünkü ıslah harcı, davanın değerinin artırılması durumunda ödenen bir harç olup, artırılan değere göre hesaplanır. "Tam ıslah" ifadesi, bir davanın tamamıyla değiştirilmesi veya tamamen yeni bir dava açılması anlamına gelebileceğinden, bu durumda da yeni bir dava açılmış gibi harç ödenmesini mahkeme gerekli kılabilir.
Genel olarak, ıslah yalnızca bir kez yapılabileceğinden bir kez ödenmiş olan ıslah harcı geri alınmaz. Aksi mümkün olan durumlar davanın durumuna göre değişkenlik gösterebilir.
Islah harcı dava sonunda yargılama giderleri ile birlikte haksız çıkan taraftan tahsil edilmektedir. Dolayısıyla yargılama giderlerine karar tarihi itibariyle faiz işlemeye başlayacağından ıslah harcı da yargılama giderlerinden sayıldığından karar tarihi ile tahsil tarihi arasında faiz işletilmektedir.
Genel olarak, mahkemenin ıslah için süre vermesi zorunlu değildir. Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK), tarafların tahkikatın sona ermesine kadar ıslah yapabileceğini öngörmektedir. Bir kısım yargı kararlarında duruşma esnasında ıslah için süre verilmesinin istenilmesi halinde mahkemelerin bu konu hakkında süre vermesi gerektiği belirtilmektedir. Aksi durumun kabulü yargılamalardan haksız kararlar çıkması sonucunu doğuracaktır.
Islah dilekçesi, bir davadaki iddia veya savunmanın değiştirilmesi veya eklenmesi için mahkemeye sunulan bir dilekçedir. Bu dilekçenin doğru ve eksiksiz bir şekilde hazırlanması, davanın seyri açısından oldukça önemlidir.