Hmk 1. Madde
Görevin Belirlenmesi ve Niteliği
MADDE 1- (1) Mahkemelerin görevi, ancak kanunla düzenlenir. Göreve ilişkin kurallar, kamu düzenindendir.
Table of Contents
Mahkemelerin Görevi ve Kanunilik İlkesi
Hukuk Muhakemeleri Kanunun 1. maddesi, Türk hukuk sisteminde mahkemelerin görev ve yetkilerinin belirlenmesinde temel bir ilkeyi ortaya koyar: Kanunilik ilkesi. Bu ilke, mahkemelerin görevlerinin sadece kanunla düzenlendiğini ve görevle ilgili kuralların kamu düzeninden olduğunu vurgular.
Hmk Madde 1 Ne Anlama Gelir?
HMK 1. maddenin anlamı kısaca şu şekilde sıralanabilir;
- Kanunilik İlkesi: Mahkemelerin ne tür davalara bakacağı, hangi konularda yetkili olacağı gibi tüm görev ve yetkileri, açıkça bir kanunda belirtilmelidir. Bu sayede hukuki belirsizlik ortadan kalkar ve yargılamanın adil ve tarafsız bir şekilde yürütülmesi sağlanır.
- Kamu Düzeni: Göreve ilişkin kuralların kamu düzeninden olması, bu kuralların tarafların özel anlaşmalarıyla değiştirilemeyeceği anlamına gelir. Yani, taraflar kendi aralarında farklı bir mahkemenin yetkili olacağına dair anlaşma yapsalar bile, kanunda belirtilen mahkeme görevli olacaktır.
Madde 1'in Önemi
HMK madde 1’in önemini şu şekilde sıralayabiliriz.
- Öngörülebilirlik: Kanunilik ilkesi sayesinde, kişiler hangi davada hangi mahkemeye başvuracaklarını önceden tahmin edebilirler. Bu durum, hukuki uyuşmazlıkların daha hızlı ve etkin bir şekilde çözülmesine katkı sağlar.
- Hakların Korunması: Mahkemelerin görevlerinin net bir şekilde belirlenmesi, hakların daha güvenli bir şekilde korunmasını sağlar.
- Yargı Birliği: Tüm mahkemelerin aynı kanunlara göre hareket etmeleri, yargı birliğini güçlendirir ve yargı kararlarının tutarlılığını sağlar.
Kanun Maddelerinin Hiyerarşisi
Anayasa en üstte yer alır ve tüm diğer hukuk normları Anayasaya uygun olmak zorundadır. HMK da Anayasaya uygun olarak hazırlanmış bir kanundur.HMK Madde 1, Türk hukuk sisteminde mahkemelerin görev ve yetkilerinin belirlenmesinde temel bir ilke olan kanunilik ilkesini ortaya koyar. Bu ilke, hukukun öngörülebilirliği, hakların korunması ve yargı birliği gibi önemli değerlerin korunmasına hizmet eder.
Hmk Madde 1 Gerekçesi
HMK 1. Maddenin önemi ve gerekçesi kısaca şu şekilde tasnif edilebilir.
- Hukuk Devleti İlkesi: Bu madde, hukukun üstünlüğünü ve yargının bağımsızlığını güvence altına alır. Kanunla belirlenmiş görev sınırları içerisinde hareket eden mahkemeler, keyfi uygulamaları önler ve hukuk güvenliğini sağlar.
- Yargısal Güvenlik: Mahkemelerin görevlerinin net bir şekilde belirlenmesi, tarafların hangi mahkemeye başvuracaklarını bilmelerini sağlar. Bu durum, uyuşmazlıkların hızlı ve etkin bir şekilde çözülmesine katkı sağlar.
- Yargı Birliği İlkesi: Tüm mahkemelerin aynı kanunlara göre hareket etmeleri, yargı kararlarının tutarlılığını sağlar. Bu durum, hukuk sisteminin bütünlüğünü korur.
- Hak Arama Özgürlüğü: Herkesin hakkını arama özgürlüğü, hangi davayla hangi mahkemeye başvuracağının bilinmesiyle daha etkin hale gelir.
Sonuç olarak, HMK Madde 1, hukuk sistemimizin temel taşlarından biridir. Bu madde sayesinde, mahkemelerin görevleri belirlenmiş, yargısal güvenlik sağlanmış ve hukuk devleti ilkesi güçlendirilmiştir.
HMK Madde 1 Komisyon Gerekçesi
HMK (Hukuk Muhakemeleri Kanunu) Madde 1, mahkemelerin görevlerinin sadece kanunla belirlendiğini ifade eden temel bir hükümdür. Bu madde, hukuk devleti ilkesinin yargı alanındaki en önemli tezahürlerinden biridir. Ancak, bu maddeye özel olarak hazırlanmış detaylı bir komisyon gerekçesi bulunmamaktadır. Bunun nedenleri arasında;
- Anayasal Bir İlkenin Yansıması: Madde, Anayasa’nın 142. maddesinde yer alan “Mahkemelerin görevi kanunla düzenlenir.” hükmünün bir yansımasıdır. Dolayısıyla, maddeye ilişkin gerekçelendirme daha çok Anayasa tartışmalarına dayanmaktadır.
- Genel Kabul Görmüş Bir İlke: Mahkemelerin görevlerinin kanunla belirlenmesi, hukuk sistemlerinin ortak bir özelliği olduğu için, bu ilkenin gerekçesi hakkında ayrıntılı bir tartışmaya gerek duyulmamış olabilir.
- Kanunun Diğer Maddeleriyle İlişkisi: Madde 1, kanunun diğer maddeleriyle birlikte değerlendirildiğinde daha iyi anlaşılır. Örneğin, görevsizlik ve yetkisizlik hükümleri, bu maddenin bir sonucu olarak ortaya çıkar.
Site içeriği ve site içerisinde paylaşılan makalelerin her hakkı Minval Hukuk & Danışmanlık Bürosuna aittir.