İçerik Başlıkları
- İkame Bedel Nedir?
- İkama Araç İçin Ücret Ödenir mi?
- İkame Araç Ücreti Kim Tarafından Ödenir?
- Araç Mahrumiyet Bedeli Günlük Ne kadar?
- İkame Araç Bedelinden Kim Sorumlu?
- İkame Araç Bedeli Kaç TL?
- Mahrumiyet Bedeli Kimden Talep Edilir?
- Araç İkame Bedeli Nasıl Hesaplanır?
- Araç Mahrumiyet Bedeli Nasıl Talep Edilir?
- Sıkça Sorulan Sorular
İkame araç bedeli, meydana gelen trafik kazası sonucunda aracı kullanamayan kişinin, bu süre zarfında kiraladığı veya kiralamak zorunda kaldığı bir araç için talep ettiği tazminattır. Başka bir anlatımla, aracın onarım sürecinde veya bir kaza sonucu kullanılamaz hale gelmesi durumunda, bu süre boyunca başka bir araç kullanmak zorunda kalmaktan kaynaklanan maddi kaybın karşılığı olan kiralama bedelidir. Hemen belirtmekte fayda var ki ikame araç bedeli için kişinin araç kiralamış olması gerekmez. Kaza sonucunda aracın yattığı süre içerisinde günün koşullarına göre muadil bir aracın kiralama bedeli ikame araç olarak hesaplanmaktadır.
İkame Bedel Nedir?
İkame bedel, trafik kazası veya aracın haksız fiil sonucu hasara uğraması gibi nedenlerle kendi aracını kullanamayan bir kişinin, bu süre zarfında kiraladığı veya kiralamak zorunda kaldığı bir araç için talep ettiği tazminat miktarına ikame bedel denilmektedir. Halk arasında aracın yatma bedeli olarak da bilinmektedir. Kısacası aracın kaportacı veya serviste onarıldığı süre zarfında araç sahibinin o süre içerisinde araçsız kalmaması için kiralamak zorunda olduğu bedeldir.
İkame araç bedeli, esasında kazanın veya arızanın sorumlusu olan kişi veya sigorta şirketi, mağdurun yaşadığı mağduriyeti gidermek amacıyla bu bedeli öder. Öte yanda araç, bir birey veya işletme için önemli bir ulaşım aracıdır. Aracın onarıma ihtiyaç duyması veya kullanılamaz hale gelmesi, günlük yaşamı veya işleri olumsuz etkileyer r ve ek maliyetlere neden olur. İkame araç bedeli, bu ekonomik kaybı telafi etmeye yöneliktir.
İkama Araç İçin Ücret Ödenir mi?
İkame araç için ücret ödenmektedir. Yargıtay kararlarına göre, aracın yattığı dönem itibarı ile araç sahibinin kiralama yapıp yapmadığı önem arz etmeksizin ikame araç bedeli ödeneceği noktasındadır. Ancak çoğunlukla bu ücretin kim tarafından ve ne şekilde karşılanacağı, bilinmemektedir. Aşağıda ikame araç bedelinin ödenme kriterleri açıklanmıştır.
İkame Araç Ücreti Kim Tarafından Ödenir?
İkame araç bedeli, ZMSS (Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası), KASKO Şirketi, araç sürücüsü veya araç işleteni tarafından ödenmektedir.
Kasko Sigortası: Kasko sigortası temelde taraf iradelerine dayanan bir tür sözleşmelerdir. Bu sebeple KASKO poliçesinde İkame araç KLOZU var ise kaza yapan araç sahibi, kusurlu veya kusursuz olmasına bakmaksızın ikame araç bedelini sigorta şirketinden talep edebilir. Anacak kasko poliçesinde ikame araç süresi kaç gün yazılmış ise bu bedel ödenmektedir. Bu sebeple ikame klozuna dikkatlice bakılmalıdır.
Trafik Sigortası: Trafik sigortası, meydana gelen kazada karşı tarafın aracına verilen maddi ve bedeni zararları karşılar. İkame araç bedeli ekstra kloz bulunmadığı müddetçe ZMSS poliçesi kapsamında değildir.
Araç Mahrumiyet Bedeli Günlük Ne kadar?
Araç mahrumiyet bedeli, kazaya karışan aracın muadili olan başka bir aracın kiralama bedeli kadardır. Bu bedel, birçok faktöre göre değişiklik gösterir. Bu sebeple mahrumiyet bedeli aşağıdaki faktörlere göre tespit edilmektedir. Bunlar;
- Araç Tipi ve Modeli: Aracın lüks mü yoksa daha az ekonomik bir araç mı olduğu mahrumiyet bedelini etkilemektedir.
- Kiralama Süresi: Aracın kiralama süresi gün hesabı olarak toplam kiralama bedelini etkilemektedir.
- Kiralama Şirketleri: Mahrumiyet bedeli kiralama şirketlerinin ortalamasına göre yapılmaktadır. Bu sebeple tek bir kiralama firmasından değil birden fazla kiralama şirketinden teklif alınmalıdır.
- Piyasa Koşulları: Arz ve talep durumu mahrumiyet bedelini doğrudan etkilemektedir.
- Aracın Hasar Durumu: Meydana gelen kazada hasar gören aracın, hasar durumu, hasarın kapsamı ve onarım süresi mahrumiyet bedelini doğrudan etkilemektedir.
Günlük mahrumiyet bedeli hesaplaması şu şekilde yapılmaktadır. Örneğin; A markalı 2024 model, 100.000,00 KM de aracın ikame araç bedeli şu şekilde hesaplanmaktadır. Benzer marka ve modelde bir aracın kiralama şirketinden fiyat teklifi alınmaktadır. Örneğin X firması benzer araca günlük 3.000,00-TL Y firması ise 5.000,00-TL kiralama bedeli olduğunu varsayarsak aracın günlük kiralama bedeli 4.000,00-TL olarak kabul edilmektedir. Bu aracın onarım süresi 10 gün ise ikame araç bedeli 10X4.000,00-TL=40.000,00-TL olarak tespit edilmektedir. Formül olarak göstermek gerekirse;
(Günlük İkame Bedeli = GİB ) X (Onarım Süresi = OS) = Toplam İkame Araç Bedeli şeklindedir.
İkame Araç Bedelinden Kim Sorumlu?
İkame araç bedelinden, araç sürücüsü, araç sahibi (malik) ve sigorta şirketleri sorumludur.
Sigorta şirketlerinin Sorumluluğu
Kasko Sigortası: Kasko sigortası temelde taraf iradelerine dayanan bir tür sözleşmelerdir. Bu sebeple KASKO poliçesinde İkame araç KLOZU var ise kaza yapan araç sahibi, kusurlu veya kusursuz olmasına bakmaksızın ikame araç bedelini sigorta şirketinden talep edebilir. Anacak kasko poliçesinde ikame araç süresi kaç gün yazılmış ise bu bedel ödenmektedir. Bu sebeple ikame klozuna dikkatlice bakılmalıdır.
Trafik Sigortası: Trafik sigortası, meydana gelen kazada karşı tarafın aracına verilen maddi ve bedeni zararları karşılar. İkame araç bedeli ekstra kloz bulunmadığı müddetçe ZMSS poliçesi kapsamında değildir.
Kazanın Sorumlusu(Araç Sürücüsü veya İşleteni): İkame araç bedeli kusurlu olan araç sürücüsü veya araç işleteninden de talep edilebilir. Kaskosu bulunmayan araçlarda ikame bedel sürücüden veya işletenden talep edilmektedir.
Kazadaki Kusur Durumu
Tek Taraflı Kazalarda: Trafik kazası tek taraflı olarak meydana gelmiş ve kazanın oluşumunda başkaca herhangi bir etken yok ise sürücü %100 kusurlu kabul edilir. Bu gibi durumlarda aracın KASKO’su var ise sigorta şirketi ikame araç bedelini ödeyecektir. Aksi durumda araç sahibi meydana gelen zarara katlanmak durumundadır. Şu kadar ki kazanın oluşumunda Karayolları veya Belediyenin kusuru var ise dava bu kurumlara açılarak ikamenin tahsili sağlanabilmektedir.
Çift Taraflı Trafik Kazaları: Çift taraflı trafik kazalarında sürücülerin kusur durumları irdelenmelidir. Her bir araç sahibi karşı tarafın kusuru nispetinde ikame araç bedelini alabilir.
İkame Araç Bedeli Kaç TL?
İkame araç bedelinin kaç TL olduğu, kazaya karışan aracın, onarım süresi, hasar miktarı, aracın marka ve modeline göre değişkenlik göstermektedir. Bu sebeple ikame araç bedeli 1.000,00-TL çıkabileceği gibi, 100.000,00-TL de çıkması mümkündür.
Mahrumiyet Bedeli Kimden Talep Edilir?
Mahrumiyet bedeli, kazaya karışan araçların sigorta şirketlerinden, aracı kullanan sürücülerden veya araç maliklerinden talep edilebilir.
Genellikle araç mahrumiyet bedeli şu durumlarda talep edilebilir. Bunlar;
- Kaza Durumu: Trafik kazasının sürücünün kendi kusurundan kaynaklandığı durumlarda kasko şirketi var ise bu zararı karşılamakla yükümlüdür. Ancak kusur karşı tarafta ise bu zarar karşı aracın kasko firmasından, ZMSS poliçesinden veya araç malikinden tahsil edilebilir.
- Aracın İç Aksam Arızası: Meydana gelen trafik kazası aracın iç aksamından kaynaklanıyor ve bu arıza üretici veya servisten kaynaklanıyor ise, üretici firma veya yetkili servisten zararın tahsili talep edilebilir.
- Garanti Kapsamındaki Araçlar: Araç garanti süresi içerisinde hasara uğramış ise zararın temini araç satıcısından veya üretici firmadan talep edilebilir.
Araç İkame Bedeli Nasıl Hesaplanır?
Araç ikame bedeli, aracınızın bir kaza veya arıza nedeniyle kullanılamaz hale gelmesi durumunda, bu süre zarfında kiralayacağınız bir araç için talep ettiğiniz tazminattır. Bu bedelin hesaplanması, çeşitli faktörlere bağlı olarak farklılık gösterir.
Genel olarak, araç ikame bedeli şu şekilde hesaplanır:
- Aracın Günlük Kiralama Bedeli: Benzer özelliklere sahip bir aracın piyasadaki günlük kiralama bedeli belirlenir.
- Aracın Onarım Süresi: Aracın tamir edilmesi için gereken süre hesaplanır.
- Toplam Bedel: Günlük kiralama bedeli, aracın onarım süresi ile çarpılarak toplam ikame araç bedeli bulunur.
Örnek olarak;
- Günlük Kiralama Bedeli: 2.000,00-TL
- Onarım Süresi: 10 gün
- Toplam İkame Araç Bedeli: 2.000,00- TL/gün * 10 gün = 20.000,00 TL
Araç Mahrumiyet Bedeli Nasıl Talep Edilir?
Araç mahrumiyet bedeli, kimden talep edileceğine göre değişkenlik göstermektedir. Si-mahrumiyet bedelinin sigorta şirketlerinden talep edildiği durumlarda, elektronik posta, noter veya iadeli taahhütlü mektupla ihtar çekilmektedir. Sigorta şirketinin yasal süresi içerisinde cevap vermemesi durumunda icra takibi, tahkim veya dava açılabilmektedir.
Mahrumiyet bedelinin şahıslardan talep edildiği durumlarda ise icra takibi veya dava yoluyla talep edilebilir. Araç mahrumiyet bedelinin şahıslardan talep edildiği durumlarda onarım faturası, kiralama faturası ve var ise ikame eksper raporu ile birlikte ilamsız takip konusu edilebilmektedir. Şahsın itiraz etmesi durumunda itirazın iptali davası açılarak mahrumiyet bedelinin tahsili talep edilebilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Pert bedeli, kazaya karışan aracın kasko sigortasından, kusurlu olmak kaydıyla karşı aracın ZMSS poliçesinden, araç sahibinden veya araç sürücüsünden alınmaktadır. Pert bedeli aracın kaza öncesi piyasa değeri (rayiç bedeli) üzerinden hesaplanır. Pert bedeli kimden alınmaktadır sorusu sıkça sorulmaktadır. Buna göre;
Kasko sigortası yaptırmış olanlar Açısından Değerlendirme: Kazaya karışan aracın kasko sigortası var ise ve pert bedeli teminat kapsamında ise KASO pert bedelini ödemekle yükümlüdür. Ancak kasko poliçesindeki klozlara dikkat edilmesi gerekmektedir. Örneğin poliçede, pert durumunda rayiç fiyat yazılı değil ise bu durumda total zarar karşılanmayabilir.
Karşı tarafın sigortası açısından değerlendirme: Kazaya karışan karşı aracın kusurlu olması durumunda ZMSS poliçe limitleri dahilinde pert bedeli öder. Örneğin 2024 ayı itibarı ile ZMSS limiti 200.000,00-TL’dir. Karşı aracın kusurlu olduğu varsayımında sigorta bu bedele kadar olan kısmı ödemekle yükümlüdür.
Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (Trafik sigortası), zorunlu bir sigorta türüdür. ZMSS meydana gelen kazalarda karşı araç ve şahıslara verilen zararları karşılamaktadır. Başka bir deyişle trafik sigortası, trafik kazalarında karşı tarafa verilen maddi ve bedeni zararları karşılamaktır. Öte yandan ZMSS kusurlu veya kusursuz olunmasına bakılmaksızın kazaya karışan aracı teminat altına almaz. Araç içerisindeki yolcular bakımından durum farklıdır.
“Araç yatma bedeli” terimi, genellikle “araç mahrumiyet bedeli” veya “ikame araç bedeli” olarak ifade edilir. Bu terimler, aracınızın bir kaza, arıza veya başka bir nedenle kullanılamaz hale gelmesi durumunda, bu süre zarfında kiralayacağınız bir araç için talep edebileceğiniz tazminatı ifade eder.
Araç mahrumiyet bedelleri, eksperler, bilirkişiler veya kiralama şirketinden alınan teklifler üzerine kişilerin kendisi de tespit edebilir. Ancak yargılama aşamasında mutlaka bilirkişi marifetiyle denetime elverişli rapor aldırılmaktadır.
Araç mahrumiyet bedeline itiraz etmek mümkündür. Mahrumiyet bedelleri genellikle ilamsız icra takibine konu edilmektedir. İlamsız icra takibine itiraz edildiğinde takip kendiliğinden durur.
İkame araç bedeli sigorta şirketinden(KASKO Şirketi) alınan durumlarda arabuluculuğa başvurma dava şartıdır. Zira KASKO’dan kaynaklanan davalar Asliye Ticaret Mahkemesi veya duruma göre Tüketici mahkemesinde açılmaktadır. Bu sebeple arabuluculuğa başvurulmalıdır. Ancak araç sahibi veya aracın sürücüsüne açılan davalarda arabuluculuk zorunluluğu bulunmamaktadır.
Araç mahrumiyet bedelinin ödenmemesi durumunda hak sahibinin icra takibi veya dava açma hakkı bulunmaktadır. Karşı tarafın talep etmiş olduğu ikame bedelin yüksek olduğu durumlarda takibe veya açılan davaya itiraz edilebilir.
İkame araç alınırken, verilen bedelin, onarım süresini kapsayıp kapsamadığı, benzer aracın piyasa koşullarındaki kiralama bedellerine dikkat edilmelidir. Ayrıca KASKO şirketinden alınan ikame araç bedellerinde şirketin imzalattığı ibraname ve içeriğine de dikkat edilmelidir.
İkame araç süresi, kazaya uğrayan aracın hasar duruna göre onarım süresine göre belirlenmektedir. Bu sebeple ikame araç süresi 2 gün olabileceği gibi 2 ay veya 4 ay da olabilmektedir. Ancak uygulamada 7 ila 15 gün arasında bir süre verilir. İkame araç süresi sigorta şirketi veya araç sahibi tarafından keyfi olarak belirlenemez. Bu durum objektif şartlara göre tespit edilir.
Minval Hukuk & Danışmanlık Bürosu Sigorta Hukuku(Trafik ve İş Kazaları), İş Hukuku, Kamulaştırma ve İstimlak, Tazminat Hukuku, Ölüm ve Yaralamalı Trafik Kazalarından Kaynaklanan Maddi ve Manevi Tazminat Davaları, Yangın Sigortaları, Dask Sigortası, İşveren Mali Sorumluluk Sigortaları, Araç Değer Kaybı ve Araç Hasar Bedeli Davaları ile Vatandaşlık Hukuku ve Nüfus Davaları, Göç Davaları, SGK’nın karşılamadığı akıllı ilaç bedellerinin ödenmesi ve ücretsiz temin edilmesi ile ilgili davalar üzerine yoğunlaşmış ve bu alanların her birinde yüzlerce danışanın haklarını ilgili kişi ve kurumlar nezdinde çözüme kavuşturmuştur. Minval Hukuk Bürosunun Kurucu ortaklarının çeşitli site ve dergilerde yayınladığı onlarca makalenin yanında basılan “Sigorta Hukuku ve Tahkim Uygulamaları” adlı bir kitabı da bulunmaktadır.
Site içeriği ve site içerisinde paylaşılan makalelerin her hakkı Minval Hukuk & Danışmanlık Bürosuna aittir.
108 Comments