- Minval Hukuk
- İş Hukuku
- 22 Kasım 2023
Mobing nedir, kötü niyet tazminatı nedir, kötü niyet tazminatının koşulları, mobing davasında ne kadar tazminat alınır, mobinge maruz kalan işçinin tazminat ve diğer hakları nelerdir gibi sorular çalışanlar açısından oldukça önemlidir. Bu makalemizde mobing nedeniyle kötü niyet tazminatı teferruatıyla izah edilmiştir.
Mobbing ve kötü niyet tazminatı birbiri ile yakından ilgili kavramlardır. Aşağıda açıklanacağı üzere mobbing genel olarak işçinin kendi kendine istifa etmesi, emekli olması ve bundan dolayı da tazminata hak kazanamaması amacıyla olumsuz söz ve davranışlar suretiyle gerçekleştirilen manevi tacizdir.
Dolayısıyla bu durumda işveren veya diğer işçiler tarafından objektif iyi niyet kurallarına uyulmamakta ve işçiye verilen haklı nedenle fesih hakkının ihlali görülebilmektedir. Neticede mobbinge dayalı olarak açılacak davalarda koşullar oluştuğu takdirde kötü niyet tazminatına da hükmedilmektedir.
Mobbing Nedir?
Mobbing, çalışanı psikolojik olarak yıldırmak veya yıpratmak amacıyla işyerinde belli bir sistematik devamlılık içinde uygulanan psikolojik taciz ve baskı içeren rahatsız edici davranışlardır. Mobbing işverence işçilere uygulanabildiği gibi işçiler tarafından diğer işçilere de uygulanabilir.
Mobbingin unsurları;
- İşyerinde gerçekleşmesi,
- Sistemlice tekrarlanması sonucu süreklilik arz etmesi,
- Maruz kalınan hareketlerin olumsuz bir baskı yaratması ile
- İşçinin kasıtlı olarak zor durumda bırakılmasıdır.
Örnek vermek gerekirse işçinin pasif konuma getirilmeye çalışılması, işçiye karşı aşağılayıcı tutum ve davranışlarda bulunulması, önemli olmayan işlerin kendisine yaptırılması, işçinin emek harcadığı işlerde adının ve sözünün geçmemesi, iş ortamında görmezden gelinmesi ve hatta iftiraya maruz kalması mobbinge konu olmaktadır.
Kötü Niyet Tazminatı Nedir?
Kötü niyet tazminatı 4857 Sayılı İş Kanunu madde 17 kapsamında, iş sözleşmesinin, fesih hakkının kötüye kullanılarak sona erdirildiği durumlarda işçiye bildirim süresinin üç katı tutarında tazminat ödenir, denmek suretiyle düzenlenmiştir. Bahsi geçen tazminatın uygulamadaki karşılığı kötü niyet tazminatıdır. Kötü niyet tazminatının hukuki dayanağı Medenî Kanunun 2. maddesi uyarınca dürüstlük ve objektif iyi niyet kurallarına uygun davranma yükümlülüğüdür. Çünkü Kanundan açık şekilde görüleceği üzere bu tazminata fesih hakkının kötüye kullanımı sebep olmaktadır. Bu tazminatın hesabında işçiye ücreti dışında sağlanmış menfaatler de göz önünde tutulmaktadır. Kötü niyet tazminatının söz konusu olduğu durumlara İş Kanunun 17. Maddesine ilişkin gerekçe bölümünde “…İşveren bu durumdaki işçilerin iş sözleşmelerini fesih hakkını kötüye kullanarak, sözgelimi işçi kendisi hakkında bir şikâyette bulunduğu veya kendisi aleyhinde dava açtığı ya da şahitlik yaptığı için sona erdirmiş ise, işçiye bildirim süresinin üç katı tutarında bir kötü niyet tazminatı ödeyecektir…” Şeklinde yer verilmiştir.
Mobbinge Maruz Kalan İşçinin Tazminat ve Diğer Hakları Nelerdir?
Mobbinge maruz kalan işçinin koşulları oluştuğu takdirde tazminat ve diğer bazı hakları mevcuttur. Bunlar:
- Mobbinge uğrayan işçi iş sözleşmesini haklı nedene (4857 sayılı İş Kanunu m.24/II) dayanarak feshedebilir.
- Türk Borçlar Kanunu ve Medeni Kanun uyarınca mobbing uygulayan yönetici veya çalışanı dava ederek maddi tazminat ve kişilik hakları zarar gördüyse manevi tazminat isteyebilir.
- İş mahkemelerinde dava açarak kıdem tazminatı ve diğer işçilik alacaklarını talep edebilir.
- İşçinin, şartları oluştuğu takdirde ayrımcılık tazminatı (işverenin işçilere eşit davranma borcuna aykırılık) ve kötü niyet tazminatı alma hakkı bulunur.
Kötü Niyet Tazminat Koşulları
Kötü niyet tazminatına hak kazanabilmek için gerekli koşullar;
- İşçi sürekli nitelikte (en az 30 gün süreceği varsayılan) bir işte çalışmalı,
- İşçi iş güvencesi kapsamında bulunmamalı,
- İş sözleşmesi dürüstlük kuralına aykırı şekilde kötü niyetle feshedilmeli,
- İşçi belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışıyor olmalıdır.
Mobbing Tazminat Tutarları 2023
Mobbing tazminat tutarlarının 2023 yılındaki karşılığı her çalışanın davasına özgüdür. Nitekim mobbingin varlığında hükmedilecek tazminat tutarı, bunun hangi söz ve hareketlerle ne şekilde uygulandığına, mobbing sayılan hal ve hareketlerin maddi ve manevi ağırlığına, bu baskı sürecinin ne kadar devam ettiğine göre değişebilmektedir. Mobbing davalarında her olay kendi içinde değerlendirilmektedir. Kabaca bir tazminat tutarı aralığı vermek gerekirse bunun davanın niteliğine göre 50.000,00 TL ile 450.000,00 TL arasında olması mümkündür.
Mobbing Davasında Ne Kadar Tazminat Alınır?
Mobbing davasında ne kadar tazminat alınacağı başlıca mobbing kapsamında maruz kalınan eylemlerin niteliğine, bu eylemlerin uygulanma biçimindeki ağırlığına, uygulanma süresine, karşı tarafın ekonomik durumuna vb. göre farklılık göstermektedir. Buna bağlı olarak açılan kıdem tazminatı davasında ise haliyle işçinin çalışma süresi dikkate alınacaktır. Bununla birlikte mobbing niteliğindeki bazı eylemler suç niteliği dahi taşıyabilmektedir. Ayrıca belirtilmelidir ki mobbinge dayalı tazminat davasında ispat yükü bu psikolojik tacizle karşı karşıya kalan davacının üzerinde olduğundan sebeple de talep edilen miktarın kazanılması ispat sorumluluğu ile yakından ilişkilidir.
Kötü Niyet Dava Süreci
Kötü niyet dava süreci, kötü niyet tazminatının koşullarının oluşması durumunda işçinin iş mahkemesinde feshin haksız ve kötü niyetli olduğunu ileri sürmesiyle başlar. Kötü niyet tazminatı belirsiz süreli bir işte iş güvencesi kapsamı dışında çalışmakta olan işçinin iş akdinin, işverence yapılan bildirimli feshin dürüstlük kuralına aykırı şekilde gerçekleştirilmesi öne sürülerek talep edilen tazminattır. Bu tazminat işçinin herhangi bir zararı doğmasa dahi talep edilebilmekte yani bir zarar şartı aranmamaktadır. Kötü niyet tazminatı yalnızca işçi lehine tanınmış bir tazminat hakkı olup iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi durumunda işverenin söz konusu tazminatı talep etme hakkı yoktur. Bu dava sürecinde kötü niyetli feshin gerçekleştiğinin ve diğer hususların tespitini ispat yükü davacı işçi üzerindedir. Davanın kabulü halinde işveren, Kanunda ifade edildiği üzere bildirim sürelerinin 3 katı tutarında tazminat ödemeye mahkûm edilir. Bu tazminat işçinin giydirilmiş brüt ücreti üzerinden belirlenir. Belirtmekte fayda vardır ki, ihbar tazminatı ve kötü niyet tazminatının birlikte talebi ve işleyecek yasal faizleriyle tahsili mümkündür.