İçerik Başlıkları
Sigortasız İşçi Çalıştırma; Bir iş yerinde işçi ile işveren arasında yazılı veya sözlü olarak kurulan iş sözleşmesine rağmen, işçinin çalışma edimini yerine getirdiği halde işverenin SGK prim borcunu ödememesi, (bazen eksik prim ödemesi) durumuna sigortasız işçi çalıştırma denilmektedir. Daha önceki makalelerimizde de belirttiğimiz üzere iş sözleşmesi herhangi bir şekle tabi değildir. Ancak ispat açısından yazılı olmasına dikkat edilmelidir.
İşçi ile işveren arasında kurulan iş sözleşmesine rağmen işverenin SGK primlerini ödememesi durumunda, iş ilişkisi devam ederken veya iş ilişkisi sona ermiş olsa bile işçi tarafından Hizmet Tespit Davası açılarak ödenmemiş (eksik ödenmiş) SGK primlerinin ödenmesine karar verilmesini sağlayabilir. SGK primlerinin doğru ödenmesi kişinin emekliliği açısından oldukça önemlidir. Şöyle ki:
Ülkemizde bir çok işveren, çalışanın SGK primlerini ödemediği gibi bazı işverenler de ücretin asgari tutarını bankadan kalan kısmını ise elden ödeyerek prim ödeme borcundan kurtulmaktadır. Ancak primin ödenmemesi veya eksik ödenmesi kişinin emeklilik maaşına etki etmektedir. Bu sebeple gerçek maaşın tamamının banka yoluyla ve primlerin düzgün ödendiğinin kontrol edilmesinde yarar vardır.
Hizmet Tespit Dava Açma Süresi:
Sigortası yatırılmayan veya primi eksik ödenen işçi, işten çıkartıldığı tarihten başlayarak 5 yıl içinde Hizmet Tespit Davası açması gerekmektedir. Hizmet Tespit Davasında 5 Yıllık dava süresi Hak Düşürücü süredir. Hak düşürücü süre resen hâkim tarafından gözetilmektedir. Bu süre geçirildikten sonra tekrardan dava açılamaz.
Sigortasız İşçi Çalıştırma Nasıl Kanıtlanır?
Sigortasız İşçi Çalıştıran (Eksik prim ödenmesi de buna dahil) işverene karşı işçi, işten çıktığı tarihten başlayarak 5 yıl içinde Hizmet Tespit Davası açabilir. Hizmet Tespit Davasında Görevli Mahkeme İş Mahkemeleridir. Bu davanın ispatı her türlü delille kanıtlanabilir. Ancak uygulamada sıklıkla tanıkla ispat külfetine gidilmektedir. Davada dinlenecek tanık, aynı iş yerinde çalışan mesai arkadaşı olabileceği gibi, komşu iş yeri çalışanları hatta bazen mahalle muhtarı bile dinlenmektedir.
Mahkeme hakimi davayı aydınlatma yükümlülüğü ilkesi gereği Hizmet Tespit Davalarında resen kamu tanıklarını da dinleyebilir.
Sigortasız işçi çalıştırma şikayet süresi de işçinin işten çıktığı tarihten başlayarak 5 yıl içinde yapılabilir. SGK bu süre içerisinde yapılan şikayetleri değerlendirerek tespit raporu düzenlemektedir. Durumun tespiti halinde işverene belirli cezalar kesilir.
Sigortasız İşçi Çalıştırma Nasıl Şikayet Edilir?
Sigortasız İşçi Çalıştırma durumunun tespit edildiği durumlarda, SGK İl Müdürlüğüne veya SGK Genel Merkezine bir dilekçe ile başvuru yapılarak şikayette bulunulabilir.
Bununla birlikte ALO 170 Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi aranarak ihbarda bulunulduğu takdirde SGK yasal işlem başlatacaktır.
Ayrıca CİMER’e yapılan şikayetler üzerine, CİMER’in SGK ya bildirim yapması üzerine sigortasız işçi çalıştığı iddia edilen işyerine tespit için SGK müfettişleri görevlendirilir.
Sigortasız İşçi Çalıştırma Cezası Nedir? 2024
İşçinin çalışma karşılığı sigortasının yapılması işverenin, Türk Borçlar Kanunu kapsamında asli edimlerinden biridir. Ancak işveren, SGK primlerini ödememek veya daha az ödemek için bazen bu edimi yerine getirmemektedir. İşverenin bu edim yükümlülüğünü yerine getirmediği durumlarda sigortasız işçi çalıştıran işverene 1 yıl için asgari ücretin 38 katı ceza kesilir.
- İşveren, şahsi sicil veya defter tutmuyorsa 1 yıl için 28 asgari ücret katı ceza öder.
- İşveren sigortasız işçi çalıştırıp işe giriş bildirgesi de vermemiş ise 2 asgari ücret ceza öder.
- İşveren sigortasız işçiyi aylık prim hizmet belgesine göre göstermediği her ay için 2 asgari ücret ceza öder.
- Verilen ücretin tamamı, ücret bordrosunda göstermediği için ½ (yarım) asgari ücret ceza uygulanır.
- Son olarak işveren yasal defter kaydetmediği her ay için ½(yarım) asgari ücret ceza uygulanacaktır.
Öte yandan sigortalı ücretinin bankaya yatırılmaması durumunda da SGK işverene ceza uygular. İşveren bu sorumluluklarına aykırı hareket ettiği durumlarda bu durumun tespit edilmesi halinde işveren bu primleri gecikmiş zammı ile ödemek zorundadır. Ayrıca şartları oluşmuş ise işçinin kıdem ve ihbar hakkı da doğar. Sigortasız çalıştırılan işçinin bu süre zarfında İş Kazası geçirmesi durumunda, kendisine veya ailesine bağlanacak maaş, tedavi giderleri, iş göremezlik tazminatı ve bakıcı gideri kayıtsız şartsız işverenden tahsil edilir.
2023 yılı itibarı ile Sigortasız İşçi Çalıştırma Cezası Ne Kadardır?
İşyerinde sigortasız işçi çalıştıran işverene, bu durumun tespiti halinde 2023 yılı itibarı ile 1 gün için 10.008 TL ceza uygulanır.
Sigortasız Çalışan İşçi Tazminat Alabilir Mi?
İşverenin çalıştırdığı işçilere sigorta yapma zorunluluğu vardır. Bu sebeple işveren edim yükümlülüğüne aykırı davrandığı takdirde işverene karşı tazminat dava açılabilir. Bu dava Hizmet Tespit Davasıdır. Hizmet Tespit Davası primlerin ödenmemesi nedeniyle açılabileceği gibi primlerin eksik ödenmesine yönelik de açılabilir.
Dava açıldığı takdirde işçinin işten çıkartılması olası bir durumdur. Bu durumda işçi şartları oluşmuş ise İşe İade Davası açabilir. Ayrıca işveren iş güvencesi tazminatı ve kötüniyet tazminatına mahkum edilebilir.
İşe İade Davası açabilmek için çalışılan iş yerinde 30 ve üzeri işçinin çalışması gerekir. Bu davanın kazanılması halinde işçinin işe iadesine karar verilir. İşveren ilama rağmen işçiyi işe başlatmaz ise en az 4 en fazla 8 aylık ücret tutarında iş güvencesi tazminatı öder.
Sigortasız işçi çalıştırıldığı iddia edilen işyerinde 30’dan az işçi çalışıyor ise önele uygun ihbar tazminatı miktarının 3 katı tutarında “kötü niyet tazminatına” mahkum edilir.
Sigortasız İşçi Çalıştırma Tazminat Davası 2024
Sigortasız çalışan işçilerin tazminat ve diğer işçilik hakları, iş hukuku kapsamında sigortalı çalışan işçilerin hakları ile aynıdır. Aradaki fark sigortasız çalıştırıldığının ispat edilmesidir.
Kıdem Tazminat Yönünden: Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için işçinin sigortalı veya sigortasız çalıştığının bir önemi bulunmamaktadır. Bu bağlamda sigortasız çalışan işçi 1 yıl ve üzeri çalışmış, işveren tarafından haksız çıkartılmış veya işçi iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmiş ise kıdem tazminatına hak kazanır.
İhbar Tazminatı Yönünden: İhbar tazminatına hak kazanabilmek için işçinin iş sözleşmesinin işveren tarafından haksız bir şekilde feshedilmiş olması gerekmektedir. İşçi iş sözleşmesini haklı nedenle feshetse dahi ihbar tazminatına hak kazanamaz. İşçi 6 aydan az çalışmış ise, 2 hafta, 6 ay-1,5 yıl arası çalışması var ise 4 hafta, 1,5-3 yıl çalışmış ise 6 hafta 3 yıldan fazla çalışmış işçi için 8 haftalık ücret tutarı ihbar tazminatı olarak talep edilebilmektedir.
Diğer İşçilik alacakları yönünden de sigortalı çalışmak ile çalışmamak arasında herhangi bir fark bulunmamaktadır. Ancak sigortasız çalışan işçinin öncelikle Hizmet Tespit Davası ile hizmet süresini ispat etmesi tazminat hakları için faydalı olacaktır.
Sigortasız İşçi Çalıştırma-Yargıtay Kararları
Yargıtay 7. Hukuk Dairesi 2014/20041 tarih, 2014/9313-E, 2014/20041-K Sayılı Kararı
ÖZETİ Mahkemece davacının çalışmasının sigortasız olduğu, öncelikle çalışmanın varlığının kanıtlanması için hizmet tespiti davası açılması, hizmetin varlığı kanıtlandıktan sonra alacaklar yönünden araştırma yapılması gerektiği, davacı tarafa hizmet tespit davası açması yönünden süre verilmesine rağmen dava açmadığı, dava ispatlanamamış olmakla davanın reddine karar verilmiştir. Davacı işçi alacaklarının tahsili davası açmıştır. Hiç kimse hizmet tespiti davası açmaya zorlanamaz. Hizmet tespiti davası sosyal güvenlik hakkını ilgilendirir. Bir kişinin işçi sayılması için mutlak surette SSK‘lı çalışması gerekmez. Kaldı ki, davacı tanıklarının davacının davalı yanında çalıştığı süre ile çalışma gün ve saatlerine ilişkin somut bilgiler verdikleri görülmektedir. Bu nedenlerle açılan davanın toplanan delillere göre esastan değerlendirilmesi gerekirken, yerinde olmayan gerekçeyle reddi hatalı olup bozma nedenidir.
Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen hükmün, Yargıtay’ca incelenmesi davacı tarafından istenilmekle, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşılmakla, dosya incelendi, gereği görüşüldü:
Davacı vekili, müvekkilinin davalıya ait kuaför salonunda 01/06/2009-07/03/2011 tarihleri arasında çalıştığını, iş sözleşmesinin haksız feshedildiğini iddia ederek kıdem ve ihbar tazminatı ile yıllık izin, hafta tatili, ulusal bayram genel tatil ve fazla çalışma alacaklarının tahsilini talep etmiştir.
Davalı davacının müvekkili nezdinde çalışması bulunmadığını, müvekkilinin 2010 yılı başında vergi levhası aldığını, davacının başka bir kuaför salonunda çalışması olduğunu, davacının arkadaşı ve müvekkilinin çalışanı olan Kazım Aslan’ın ricası ile ara ara toplamda 2 ay olmak üzere müvekkili işyerinde staj yaptığını, haksız menfaat sağlamak için iş bu davayı açtığını belirterek, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Mahkemece davacının çalışmasının sigortasız olduğu, öncelikle çalışmanın varlığının kanıtlanması için hizmet tespiti davası açılması, hizmetin varlığı kanıtlandıktan sonra alacaklar yönünden araştırma yapılması gerektiği, davacı tarafa hizmet tespit davası açması yönünden süre verilmesine rağmen dava açmadığı, dava ispatlanamamış olmakla davanın reddine karar verilmiştir.
Davacı işçi alacaklarının tahsili davası açmıştır. Hiç kimse hizmet tespiti davası açmaya zorlanamaz. Hizmet tespiti davası sosyal güvenlik hakkını ilgilendirir. Bir kişinin işçi sayılması için mutlak surette SSK’lı çalışması gerekmez. Kaldı ki, davacı tanıklarının davacının davalı yanında çalıştığı süre ile çalışma gün ve saatlerine ilişkin somut bilgiler verdikleri görülmektedir. Bu nedenlerle açılan davanın toplanan delillere göre esastan değerlendirilmesi gerekirken, yerinde olmayan gerekçeyle reddi hatalı olup bozma nedenidir.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı nedenle BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine, 03.11.2014 gününde oybirliğiyle karar verildi.
Sıkça Sorulan Sorular
Türk hukuk sisteminde sigortasız işçi çalıştırmak yasaktır. Sigortasız çalıştırılan işçi, bağlı bulunduğu SGK’nın ihbar hattından işvereni şikayet/ihbarda bulunabilir. Ayrıca işçi, sigortasız çalıştırıldığı döneme ilişkin olarak işveren karşı Hizmet Tespit Davası açarak, geriye dönük sigorta primlerinin ödenmesini sağlayabilmektedir.
Sigortasız işçi çalıştırıldığından bahisle SGK’ya şikayette bulunulduğu takdirde, SGK memurları işyerinin bulunduğu yere giderek denetim yaparlar. SGK denetim raporunda sigortasız işçi çalıştırıldığının tespit edilmesi durumunda işverene 1 yıl için asgari ücretin 38 katı ceza kesilir.
Site yöneticileri site çalışanları için işveren konumundadır. Ancak yönetici site adına hareket ettiğinden işçinin muhatabı site yönetimidir. Sigortasız kapıcı çalıştırılması durumunda kapıcı, site yönetimine karşı şikayette bulunabileceği gibi dava da açabilir.
Sigortasız çalışan işçi de tanıklık yapabilmektedir. Sigortasız işçi çalıştırıldığının ispatı her türlü delille ispat edilebilmektedir.
Bir işçinin sigortası işe girdiği günden itibaren başlamaktadır. Bu sebeple sigorta girişi işçinin fiilen işe başladığı tarihle aynı olmalıdır. Aksi takdirde sigortasız işçi çalıştırıldığından bahisle işverene cezai müeyyide uygulanır.
İşverenin sigortasız işçi çalıştırma yaptığının tespit edilmesi ile birlikte işverenin geriye dönük sigorta girişi yapabilmesi için çoğunlukla 30 gün gibi bir süresi bulunmaktadır. Bu süre, işverenin geriye dönük prim ödemelerini yapmasını ve gerekli cezai yükümlülükleri yerine getirmesi için verilmektedir.
Sigortasız işçi çalıştıran işverene her 1 yıl için asgari ücretin 38 katı ceza kesilmektedir. İşveren, şahsi sicil veya defter tutmuyorsa 1 yıl için 28 asgari ücret katı ceza öder. İşveren sigortasız işçi çalıştırıp işe giriş bildirgesi de vermemiş ise 2 asgari ücret ceza öder. İşveren sigortasız işçiyi aylık prim hizmet belgesine göre göstermediği her ay için 2 asgari ücret ceza öder. Verilen ücretin tamamı, ücret bordrosunda göstermediği için ½ (yarım) asgari ücret ceza uygulanır. Son olarak işveren yasal defter kaydetmediği her ay için ½(yarım) asgari ücret ceza uygulanacaktır.
Sigortasız işçi çalıştıran işverenlerin tespit edilmesi ve yapılacak olan inceleme neticesinde söz konusu işverenlere idari para cezası kesilmektedir. Bu cezalar her sene değişmekte olup, 2024 yılı için;
- İşe başlama bildirgesinin verilmemesi halinde 20.016,00 TL,
- SGK beyannamesinin verilmemesi durumunda 20.016,00 TL,
- 1 ay boyunca sigortasız çalıştırılması halinde 41.000,00 TL,
- İşçi sigortasız olarak 2 aydır çalıştırılıyorsa cezası 82.000,00 TL,
- 1 yıl sigortasız işçi çalıştırma cezası işe giriş harici ortalama cezası 240.000,00 TL’dir
Şeklinde işverene ceza kesilmektedir.
Sigortasız çalışan işçinin tazminat alması mümkündür. Ancak öncelikle işçinin hizmet süresini ispat etmek için Hizmet Tespit Davası açması gerekmektedir. Bu dava ile işçinin hizmet süresi ispatlandığından bu döneme ilişkin tüm işçilik alacaklarını da alabilir.
İşçi ile işveren arasında deneme süreli iş sözleşmesi yapılabilmektedir. Ancak deneme süresi içerisinde dahi işçinin sigortasının yapılması zorunludur. Bu sebeple işveren işçiyi bir gün bile sigortasız çalıştıramaz.
Sigortasız çalıştırılan işçi, öncelikle Hizmet Tespit Davası açmalıdır. Bu davanın kabulü ile işçinin hizmet süresinin ispat edildiği anlaşılmaktadır. Akabinde işçi, İşçilik alacak davasını açarak kıdem ve diğer alacaklarını alabilmektedir.
Sigorta kaydı geç başlatılan işçi, alo 170 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bilgi Hattını arayıp bu durumu bildirmelidir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Kurumu bu bildirimden sonra hemen denetim başlayarak, denetim memurları işçinin iş yerine gidip soruşturma yaparlar. Akabinde denetim raporu tutularak sigortasız işçi çalıştırıldığından bahisle işverene cezai işlem uygulanır.
Site içeriği ve site içerisinde paylaşılan makalelerin her hakkı Minval Hukuk & Danışmanlık Bürosuna aittir.
29 Comments