İçerik Başlıkları
Sigorta hukuku, sigortacının belirlenen prim karşılığında, kişinin para ile ölçülebilir bir hak veya menfaatini zarara uğratan tehlikenin, meydana gelmesi hâlinde bu rizikoyu tazmin etmeyi, para ödemeyi veya diğer edimlerde bulunmayı yükümlendiği sözleşmeleri ve bu sözleşmelerden doğan hak ve yükümlülükleri inceleyen,Ticaret Hukuku kapsamına giren özel bir hukuk dalıdır. Sigorta Hukukunun yasal çerçevesi 5684 sayılı Sigortacılık Kanununa dayanmaktadır. Ancak Sigortacılık Kanununun değinmediği konularda 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu uygulanır.
Sigortanın Tarihçesi
Modern anlamda ilk sigorta poliçesi İtalya’nın Cenova Limanı’ndan İspanya’nın Mallorca adasına doğru giden ‘Santa Clara’ adlı gemi için 23 Ekim 1347’de düzenlenen sözleşme olarak kabul edilmektedir. Ancak tarih öncesi dönemlerde dahi liman şehirlerde hüküm sürmüş devletlerde sigorta teminatına benzer uygulamaların olduğu görülmektedir. Bunun yanında Hammurabi Kanunları ile kervanların mallarına gelen zararların tahsili amacıyla taşınan malların sigortalattığını görmekteyiz.
M.Ö. 600 yıllarında Hindular tarafından yapılmaya başlayan kredi anlaşmaları sigortacılık anlayışını geliştirmiştir. Bu kredi anlaşmaları deniz ticaretinde de kullanılmaya başlanmıştır. Deniz ticaretinin diğer ticaret türlerinden avantajlı olmasından kaynaklı olarak M.S. 1250’lerde prim karşılığı sigorta liman şehirlerine sahip İtalya’da görülmeye başlanmıştır.
Trafik Sigortası (Zorunlu Mali Sorumluluk) Sigortası
Sigorta hukukunun temel esası 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu 49.maddesine dayanmaktadır. Madde metni; ‘‘Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür. Zarar verici fiili yasaklayan bir hukuk kuralı bulunmasa bile, ahlaka aykırı bir fiille başkasına kasten zarar veren de, bu zararı gidermekle yükümlüdür.’’ hükmüne havidir. Haksız fiilin temeli, Kusurlu ve Hukuka Aykırı bir fiille başkasına zarar verme oluşturmaktadır. Buna göre hukuka uygunluk sebepleri veya kusursuz bir eylemden doğan zararlar haksız fiil hükümlerine tabi değildir.
Burada şunu da belirtmekte fayda var ki trafik kazasında kusur oranı veya kusurun ağırlığı haksız fiilin oluşumuna yeterlidir. Başka bir anlatımla güncel mevzuata göre %10 hatta %5 kusur durumunda haksız fiil hükümleri uygulanır. Şu kadar ki kusursuzluk sebebi haksız fiil hükümlerinin uygulanmasına engel teşkil edecektir.
Ölümlü (Destekten Yoksun Kalma Tazminatı), yaralamalı(Sürekli Sakatlık Tazminatı) ve hatta maddi hasarlı (Araç Hasar Bedeli–Araç Değer Kaybı) trafik kazaları özü itibarıya haksız fiil hükümlerine tabidir. Araçları sevk ve idare eden sürücüler, yayalar veya diğer etkenler trafik kazalarının meydana gelmesinde etkin rol oynamaktadır. Bu sebeple kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille kazaya sebebiyet veren kişi/kişiler bu zararı gidermekle yükümlüdür.
Yukarıda bahsedilen haksız fiile sebebiyet veren kişi/kişilerin eylemlerinden doğan zararların temini amacıyla sigorta şirketleri kurulmuştur. Ancak sigorta şirketinin amacı kazaya sebebiyet veren sürücülerin sorumluluğunu ortadan kaldırmak değil bizatihi bu sorumluluğa müteselsilen paylaşmaktır.
Sigorta Hukuku Nedir?
Sigorta Hukuku, sigortacının bir prim karşılığı zarar görenin mal veya menfaatinin teminat altına alınmasıdır.
Zorunlu Sigortalar hariç sigorta yaptırma sözleşme serbestisine dayanmaktadır. Bu sebeple sigortacı ile sigortalının ortak iradeleri ile poliçenin klozları genişletilebilir ve hatta daraltılabilmektedir.
Ancak zorunlu sigortalar mevzuat gereği kişilerin zorunlu olarak yaptırmak zorunda olduğu, yaptırılmadığı durumlarda sorumluluğun kişilerde olduğu sigortalardır.
Kanunlarca zorunlu kılınan zorunlu sigortalar şunlardır:
- Trafik Sigortası (ZMSS)
- Ferdi Koltuk Sigortası
- Dask
- Yeşil Kart
- Tüp Gaz Zorunlu Sorumluluk Sigortası
- Maden Çalışanları Zorunlu Ferdi Kaza Sigortası
- Tehlikeli Maddeler ve Tehlikeli Atık Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası
- Kıyı Tesisleri Deniz Kirliliği Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası
- Tıbbi Kötü Uygulamaya İlişkin Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası
- Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası
- Özel Güvenlik Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası
- Deniz Araçları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası
- Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası
- Zorunlu Paket Tur Sigortası
Sigorta Türleri Nelerdir?
Sigorta Türleri; Zorunlu Trafik Sigortası, Kasko Sigortası, Tamamlayıcı Sağlık Sigortası, Özel Sağlık Sigortası, DASK, Konut Sigortası, Seyahat Sigortası, Cep Telefonu Sigortası, Hayat Sigortaları, Ölüm Hali Sigortası, Grup Hayat Sigortası, Maluliyet Sigortası, Ferdi Kaza Sigortası, Sağlık Sigortası, Hayat Dışı Sigortalar olarak ayrılmaktadır. Bu sigortaları ana hatları ile aşağıda açıklaması ile birlikte verilmiştir.
Zorunlu Trafik Sigortası Nedir?
TMeydana gelen trafik kazası nedeni ile ”ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN” uğradıkları ”MADDİ ZARARLARIN” temini amacıyla yasa gereği her türlü ”MOTORLU ARAÇ” için zorunlu kılınan bir tür ”MAL SİGORTASIDIR”. Uygulamada Trafik sigortası olarak anılmaktadır. Bu sigorta, zarar gören üçüncü kişilerin zararlarını teminat altına aldığı gibi araç işletenini de kaza riskine karşı ekonomik olarak korunmaktadır. Nitekim sigorta şirketleri her yıl güncellenen poliçe limitleri dahilinde araç işleteni ile birlikte meydana gelen zarardan müteselsilen sorumludur. Her türlü motorlu araç işleteni, KTK 85.maddenin 1. Fıkrasına; ‘‘Bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa, motorlu aracın bir teşebbüsün unvanı veya işletme adı altında veya bu teşebbüs tarafından kesilen biletle işletilmesi halinde, motorlu aracın işleteni ve bağlı olduğu teşebbüsün sahibi, doğan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar.’’ göre sorumluluklarının karşılanmasını sağlamak üzere Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası yaptırmak zorundadır. Trafik sigortası yapılmayan araçlar KTK 91 maddenin 4.fıkrası; ‘‘ Geçerli teminat tutarları üzerinden zorunlu mali sorumluluk sigortası bulunmayan araçlar trafikten men edilir.’’ gereğince trafikten men edilir.
Kasko Sigortası Nedir?
Kasko Sigortası: sigorta ettirenin, motorlu aracında meydana gelen poliçede tanımlı rizikoları karşılamayı amaç edinen ve sadece sigortalı aracı koruyan bir nevi ”Mal Sigortası” türüdür.
Türk Ticaret Kanunun sigorta hukukuna ilişkin hükümleri kasko sigortasına da uygulanır. Ancak kanuna aykırı düşmemek kaydıyla Hazine Müsteşarlığı tarafından 1 Ocak 1994 tarihinde yayınlanan ”Kara Taşıtları Kasko Sigortası Genel Şartları” hükümleri de zararın tespitinde uygulanır. Bu sigorta türünün yaptırılması ZMSS gibi zorunlu kılınmamış olup araç işletenin tasarruf yetkisi dahilindedir.
Bilinenin aksine sigortacı, sigorta ettiren veya sigortadan faydalanan veya bu kişilerin eylemlerinden sorumlu tutulduğu kişilerin (İşleten olmayan sürücü gibi) ”Kusurlu Hareketleri’‘ nedeniyle meydana gelen zararlar da teminat kapsamındadır. Ancak bu kişilerin ”KASTINDAN” doğan veya sigorta edilen ”Malın Ayıbından” doğan zararlar teminat dışındadır. Aşağıda ayrıntılı şekilde açıklanacaktır.
Tamamlayıcı Sağlık Sigortası Nedir?
Tamamlayıcı Sağlık Sigortası bulunan kişilerin özel hastanelerde katılım payı dışında bir ücret ödemeden tedavi almalarını sağlayan sigorta çeşididir. SGK ile anlaşmalı olan özel hastanelerde kullanılabilen Tamamlayıcı Sağlık Sigortası ile teminatlar kapsamında yatarak veya ayakta tedavi giderlerinin SGK tarafından karşılanmayan kısmı ödenir.
Özel Sağlık Sigortası Nedir?
Kaza veya hastalık nedeniyle doğabilecek sağlık giderlerinin karşılandığı bir tür sağlık sigortasıdır. Bu sigortanın şartları kişiye göre belirlenmektedir. Özel Sağlık Sigortası sayesinde anlaşmalı özel hastanelerden alınacak sağlık hizmetleri kapsamında bulunan muayene ve diğer tetkikler herhangi bir ücret ödenmeksizin tedavi imkanı sağlamaktadır.
DASK (Zorunlu Deprem) Sigortası Nedir?
DASK (Zorunlu Deprem Sigortası); deprem veya deprem sonrasında ortaya çıkan hasar durumlarda yaşanabilecek zararların, belirtilen teminat limiti kapsamında karşılanan bir tür sigorta türüdür. Bilindiği üzere ülkemiz deprem bölgesi olup hasarların maddi boyutu oldukça büyüktür. Bu sebeple depremin yaratacağı maddi hasarların belli ölçüde teminat altına almak amacıyla Doğal Afet Sigortaları Kurumu kurulmuştur. Bu sigorta sayesinde maddi zararlar DASK Poliçe limiti oranınca giderilebilmektedir.
Konut Sigortası Nedir?
Konut sigortası, mülk sahiplerinin bu mülkü hırsızlık, yangın, terör veya kaza durumları karşısında koruma altına alan sigorta hizmetidir. Konut Sigortası yalnızca ev sahiplerini değil, kiracıları korumaktadır.
Seyahat Sigortası
Seyahat Sigortası gerek yurt içinde ve gerekse yurt dışı seyahatlerde yaşanabilecek hastalık, taşınan eşyalarn kaybolması, çalınması veya kaza yapılması durumlarında meydana gelen zararların giderilmesi için yapılan bir tür sigortadır.
Sigorta Çeşitleri Nelerdir?
Eksik Sigorta: Sigorta edilen aracın (veya menfaatin), hasara uğradığı andaki değeri poliçede belirtilen sigorta bedelinden yüksek ise bu tür sigortalara eksik sigortalar denmektedir.
Eksik sigortada, menfaatin bir kısmının zarara uğraması halinde sigortacı, sigorta bedelinin sigorta değerine olan oranı üzerinden zararı gidermekle yükümlüdür. Şu kadar ki sigorta ettiren, sigorta sözleşmesini, yukarıdaki oran gözönüne alınmaksızın sigorta bedelini aşmayan zararın tamamının sigortacı tarafından ödeneceği şeklinde değiştirebilir. Sigorta ettiren sözleşmeyi bu şekilde değiştirdiğini, rizikonun gerçekleşmesinden önce, noter protestosu ile sigortacıya bildirdiği takdirde, bildirim gününden sonra gelen günden itibaren sözleşme hükümleri, kendiliğinden, sigortacının sigorta bedelini aşmayan zararın tamamından sorumlu olacağı şeklinde değiştirilmiş olur. Sigorta ettiren tarifede belirtilen prim farkını esas primin ödenmesine ilişkin hükümler uyarınca öder.
Aşkın Sigorta: Sigorta edilen aracın (veya menfaatin) hasara uğradığı andaki değeri poliçede belirtilen sigorta bedelinden düşük ise bu tür sigortalara aşkın sigorta denmektedir. Başka bir deyişle poliçe miktarı, aracın değerinden yüksektir. Sigortalanan menfaatin değerini aşan poliçe kısmı geçersizdir. Sigorta süresi içinde haberdar olan sigortacı, bu durumu sigortalıya ve sigorta ettirene ihbar eder ve sigorta bedelini ve primin bu aşkın bedele ait kısmını indirir ve fazlasını sigorta ettirene (menfaat sahibine) iade eder.
Sigorta Hukuku Davaları Hangi Mahkemede Görülür?
Sigorta Hukuku Ticaret Hukuku kapsamında değerlendirilen özel bir hukuk dalıdır. Bu sebeple görevli mahkeme çoğunlukla Ticaret Mahkemesidir. Ancak özel durumlar saklıdır. Aşağıda görevli ve yetkili mahkemeler açıklanmıştır.
Trafik Kazalarında Yetkili ve Görevli Mahkeme Neresidir?
Trafik kazalarında hak sahiplerine seçimlik yetki tanınmıştır. Buna göre hak sahipleri, sigortacının merkez veya şubesinin veya sigorta sözleşmesini yapan acentenin bulunduğu yer mahkemelerinde, kazanın meydana geldiği yer mahkemesinde ya da zarar görenin ikametgâhının bulunduğu yer mahkemesinde dava açılabileceği gibi uyuşmazlığın çözümü için Sigorta Tahkim Komisyonuna da başvurabilir.
Buna karşılık trafik kazası nedeni ile işleten ve araç sürücüsüne karşı açılacak tazminat davası TBK 49.madde gereği haksız fiil hükümlerine tabidir. Haksız fiilie dayalı açılan maddi ve manevi tazminat davaları 6100 sayılı HMK’nın 2.maddesi uyarınca dava konusunun değer ve miktarına bakılmaksızın malvarlığı haklarına ilişkin davalarla, şahıs varlığına ilişkin davalarda görevli mahkeme, aksine bir düzenleme bulunmadıkça Asliye Hukuk Mahkemesidir. Ancak Sigorta ile ilgili hükümler TTK da düzenlendiğinden ve TTK da düzenlenen hükümler mutlak ticari dava sayıldığından Sigorta Şirketinin taraf olduğu davalarda görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemesidir.
Kasko Sigortasından Kaynaklanan Uyuşmazlıklarda Yetkili ve Görevli Mahkeme Neresidir?
KASKO sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlıklarda, sigorta ettirenin(veya hak sahibinin), sigortacı aleyhine açacağı davalarda yetkili mahkeme, rizikonun gerçekleştiği yer mahkemesi veya sigorta şirketi merkezinin veyahut sigorta sözleşmesine aracılık yapan acentenin ikametgahının bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.
Ancak sigortacı tarafından sigorta ettirene(veya hak sahiplerine) karşı açılacak davalarda davalının ikametgahının bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir. Her iki durumda da davanın açıldığı yerdeki ticari davalara bakmakla görevli mahkeme bu davalarda da görevlidir.
Sigorta Hukuku Kapsamında Verilen Hizmetlerimiz
Sigorta hukuku zarar veren kişi açısından sorumlulukları üstlendiği gibi, zarar gören kişi yönünden de bu zararı kolay ve tahsil edilebilir şekli bakımından önemli bir yere sahiptir. Nitekim zarar gören kişi/kişiler sigorta sayesinde bu zararı kısa süre içerisinde tazmin edebilmektedir.
Öte yandan neredeyse her alanda sigorta yapma serbestisi tanındığından karmaşık ve teknik bilgi ihtiyacı hissedilmektedir. Bununla birlikte zarara uğrayan kişiler sigorta şirketlerine karşı dezavantajlı konumdadır. Bu sebeple teknik bir bilgiye dayanan Sigorta Hukuku davaları alanında uzman Sigorta Avukatı gözetiminde sürecin sağlıklı bir şekilde yürütülmesinde fayda vardır. Minval Hukuk ve Danışmanlık ekibi, her türlü Sigorta Hukuku davalarını özenle ve süreci en sağlıklı şekilde yürütmektedir.
Sıkça Sorulan Sorular
Sigorta hukuku neleri kapsar?
Sigorta hukuku, sigortacı ile sigortalı arasındaki hukuki ilişkileri ve sigortacılık sektöründeki faaliyetleri ve bu faaliyetlerin nasıl düzenleneceğini belirleyen kurallar bütünüdür. Bu hukuk dalında, sigortacı, sigortalının ödediği prim karşılığında, poliçe ile belirlenen risklerin meydana gelmesini halinde oluşacak zararların tazmin edilmesinden sorumlu olur.
Dask yaptırmamanın cezası var mı?
Dask yaptırmamanın doğrudan bir para cezası vs gibi bir cezası bulunmamaktadır. Ancak Dask yaptırılmaması durumunda abonelik sözleşmeleri düzenlenmemektedir. Konu satışı yapılmamakta, kredi kuruluşlarından kredi başvurusunda yapılması zorunlu tutulmakta ve olası bir deprem durumunda zararlarınız tazmin edilmemektedir. Dolayısı ile Dask poliçesinin yapılması önem arz etmektedir.
Yeni araç aldığı zaman ne kadar sürede sigorta yaptırmalı?
4 aralık 2024 tarihinden itibaren araç alanlar sigortasını hemen yaptırmalıdır. Eskiden 15 gün süre ile eski araç sahibinin sigortası geçerli olmakta iken yeni yapılan düzenleme ile yürürlükten kaldırılmış olup sigorta yaptırılmamasının riski tamamen araç sahibinin üzerindedir.
Kiracılar konut sigortası yaptırabilir mi?
Kiracılar da konut sigortası yaptırabilirler. Konut sigortaları ev sahibinin hem evini hem de eşyalarına gelecek zararları teminat altına alırken kiracılar bakımından ise hırsızlık, yangın, su baskını gibi eşyalara gelebilecek zararları kapsamına almaktadır.
Zorunlu trafik sigortası kaç yılda bir yapılır?
Trafikte meydana gelen bir kaza sonucu kusurunuz ile karşı araca zarar vermeniz durumunu teminat altına alan Trafik Sigortaları 1 yıllık süreler ile yapılmaktadır.
Tamamlayıcı sağlık sigortası ve özel sağlık sigortası arasındaki fark nedir?
Tamamlayıcı sağlık sigortalarında poliçe yaptırdığınız firma zaten hastane ile anlaşmalı olduğundan herhangi bir katılım payı/bedel ödenmezken özel sağlık sigortasının hem bedel açısından hem de hastane çeşitliliği bakımından daha çok imkan tanıması dolayısı ile hastaneye gidildiğinde bir bedel ödemeniz gerekebilmektedir.
Diğer temel fark ise tamamlayıcı sağlıkta sgk ile anlaşmalı bir hastaneye gitmeniz ve SGK’lı olmanız gerekirken özel sağlık sigortasında böyle bir şart aranmamaktadır.
Sigorta Hukuk Davaları
Site içeriği ve site içerisinde paylaşılan makalelerin her hakkı Minval Hukuk & Danışmanlık Bürosuna aittir.
